سرطان تخمدان

سرطان تخمدان یکی از بیماری های شایع در زنان است که متخصص ها آن را قاتل خاموش نام گذاری کرده اند، چرا که این بیماری تا به مراحل پیشرفته خود نرسد، علائمی از بیماری در بدن فرد ایجاد نمی نماید و در این حالت دیگر برای شروع درمان بسیار دیر است. این بیماری می تواند یک یا هر دو تخمدان را درگیر کند و سبب تاثیر آن بر روی هورمون های استروژن و پروژسترون شود.

سرطان تخمدان چیست؟

سرطان تخمدان رشد سلول هایی است که در تخمدان ها تشکیل می شود. سلول ها به سرعت تکثیر می شوند و می توانند به بافت های سالم بدن حمله کرده و آن ها را از بین ببرند. دستگاه تناسلی زنان شامل دو تخمدان است، که هر یک از آنها در یک طرف رحم قرار دارند. تخمدان ها – هر کدام به اندازه یک بادام – تخمک و همچنین هورمون های استروژن و پروژسترون تولید می کنند. درمان سرطان تخمدان معمولاً شامل جراحی و شیمی درمانی است.

زمان ایجاد سرطان تخمدان در زنان

سرطان تخمدان در زنان به رشد بدخیم و غیر عادی سلول ها در تخمدان گفته می شود که ممکن است در سنین قبل از بلوغ ، دوران بارداری و حتی بعد از یائسگی دیده شود. سرطان تخمدان انواع مختلفی داشته و شدت رشد و تکثیر سرطان در بیمار های مختلف ، متفاوت است . بیشترین مورد سرطان تخمدان در خانم ها در بازه 40 تا 50 سالگی مشاهده شده است . تنها حدود 1% از آن در زیر 20 سال و 30 تا 4در صد بعد از 65 سالگی مشاهده شده است.

علل ایجاد سرطان تخمدان

در همه موارد سرطان تخمدان نمی توان دلیل ایجاد این بیماری را تشخیص داد . ولی در بعضی از انواع سرطان تخمدان، بیماری ارتباط مستقیم با سابقه خانوادگی بیمار و ژنتیک او دارد. از مواردی که می تواند خطر ابتلا به این بیماری را در خانم ها افزایش دهد می توان به موارد زیر اشاره کرد :

چاقی
مصرف غذا های چرب
داشتن زایمان طبیعی یا زایمان سزارین
بلوغ زود رس
یائسگی دیر رس

اشاره نمود. مصرف قرص های ضد بارداری می تواند به طور چشم گیری خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش دهد.

علائم سرطان تخمدان

از آنجایی که تخمدان ها در عمق لگن قرار گرفته اند علائم بیماری در آن ها دیر بروز می نماید. یکی از مهم ترین راه های تشخیص آن ، وجود یک توده در داخل لگن در هنگام معاینه است که خود را ممکن است با علائمی مانند درد و فشار در لگن ، یبوست یا تکرر ادرار نشان بدهد . از دیگر علائم این بیماری می توان به داشتن درد شدید در قاعدگی ، داشتن درد در هنگام رابطه جنسی ، بزرگ شدن شکم ، اختلالات قاعدگی و خونریزی در خانم های مسن اشاره نمود.

زمانی که سرطان تخمدان برای اولین بار بروز پیدا می کند، ممکن است علائم قابل توجهی ایجاد نکند. هنگامی که علائم سرطان تخمدان رخ می دهد، معمولاً به سایر بیماری های شایع تر نسبت داده می شود. علائم و نشانه های سرطان تخمدان ممکن است شامل موارد زیر می شود:

نفخ یا تورم شکم
هنگام غذا خوردن به سرعت احساس سیری می کند
کاهش وزن
ناراحتی در ناحیه لگن
خستگی
کمر درد
تغییر در عادات روده مانند یبوست
نیاز مکرر به ادرار کردن

انواع سرطان تخمدان

نوع سلولی که سرطان در آن شروع می شود، نوع سرطان تخمدان شما را تعیین می کند و به پزشک کمک می کند تا تشخیص دهد کدام درمان برای شما بهترین است. انواع سرطان تخمدان عبارتند از:

سرطان اپیتلیال تخمدان: این نوع سرطان رایج ترین نوع سرطان است که شامل چندین زیرگروه، از جمله سرطان سروز و کارسینوم موسینوس می شود.

تومورهای استرومایی: این تومورهای نادر معمولاً در مراحل اولیه نسبت به سایر سرطان های تخمدان تشخیص داده می شوند.

تومورهای سلول زایا: این سرطان‌های نادر تخمدان در سنین پایین‌تر رخ می‌دهند.

عوامل خطر سرطان تخمدان

عواملی که می توانند خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهند عبارتند از :

سن بالاتر: با افزایش سن خطر ابتلا به سرطان تخمدان افزایش می یابد. اغلب در افراد مسن تشخیص داده می شود.

تغییرات ژنی ارثی

درصد کمی از سرطان های تخمدان ناشی از تغییرات ژنی است که از والدین خود به ارث برده اید. ژن هایی که خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش می دهند که عبارتند از :

BRCA1 و BRCA2. این ژن ها خطر ابتلا به سرطان سینه را نیز افزایش می دهند.

چندین تغییر ژنی دیگر برای افزایش خطر سرطان تخمدان شناخته شده است، از جمله تغییرات ژنی مرتبط با سندرم لینچ و ژن های BRIP1، RAD51C و RAD51D

سابقه خانوادگی سرطان تخمدان: اگر بستگان خونی دارید که سرطان تخمدان در آنها تشخیص داده شده است، ممکن است خطر ابتلا به این بیماری در شما افزایش پیدا کند.

اضافه وزن یا چاق بودن

اضافه وزن یا چاقی خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش می دهد.

درمان جایگزینی هورمونی پس از یائسگی

مصرف هورمون درمانی جایگزین برای کنترل علائم و نشانه های یائسگی ممکن است خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهد.

آندومتریوز

آندومتریوز یک اختلال اغلب دردناک است که در آن بافتی شبیه به بافتی که داخل رحم شما را می پوشاند در خارج از رحم شما رشد می کند.

سن شروع و پایان قاعدگی: شروع قاعدگی در سنین پایین یا شروع یائسگی در سنین بالاتر یا هر دو ممکن است خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهد.

عدم بارداری: اگر هرگز باردار نشده اید، ممکن است خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهید.

پیشگیری از سرطان تخمدان

هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از سرطان تخمدان وجود ندارد. اما ممکن است راه هایی برای کاهش خطر وجود داشته باشد :

مصرف قرص های ضد بارداری: از پزشک خود بپرسید که آیا قرص های ضد بارداری (قرص های ضد بارداری خوراکی) ممکن است برای شما مناسب باشد یا خیر. مصرف قرص های ضد بارداری خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش می دهد. اما این داروها خطراتی دارند، بنابراین در مورد اینکه آیا مزایا بر این خطرات بر اساس موقعیت شما بیشتر است یا خیر بحث کنید.
اگر سابقه خانوادگی سرطان سینه و تخمدان دارید، این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. پزشک شما می تواند تعیین کند که این ممکن است چه معنایی برای خطر ابتلا به سرطان داشته باشد. ممکن است به یک مشاور ژنتیک ارجاع داده شوید که می تواند به شما کمک کند تصمیم بگیرید که آیا آزمایش ژنتیک ممکن است برای شما مناسب باشد یا خیر. اگر مشخص شد که تغییر ژنی دارید که خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش می دهد، ممکن است برای جلوگیری از سرطان، جراحی را برای برداشتن تخمدان در نظر بگیرید.

روش های تشخیص سرطان تخمدان

سرطان تخمدان می تواند توسط روش های زیر تشخیص داده شود :

تشخیص سرطان تخمدان با استفاده از روش های غیر تهاجمی

روش هایی مثل آزمایش CA125, HE4 و محاسبه فاکتور ROMA آزمایش های غیر تهاجمی هستند.

CA-125 نوعی پروتئین است که می توان آن را در سطح بسیاری از سلول های سرطانی تخمدان پیدا کرد. همچنین ممکن است در سایر سرطان ها و سلول های نرمال نیز مشاهده شود. این تست همچنین جهت بررسی روند چگونگی سرطان تخمدان و یا عود مجدد آن به کار می رود. لازم است بدانید که سرطان تخمدان جزو 5 سرطان شایع کشنده در زنان است.

کاربرد آزمایش CA-125

بررسی عملکرد تاثیر درمان در بیماران مبتلا به به سرطان تخمدان: کاهش میزان CA-125 اغلب به معنی موثر بودن روند درمان است.
بررسی عود سرطان تخمدان
بررسی منشاء سرطان در مواقع متاستاز
بررسی امکان وجود سلول های سرطانی به همراه تست HE4 (تست CA-125 به تنهایی روش قطعی جهت غربالگری سرطان تخمدان نمی باشد)

آزمایش HE4 به سنجش میزان پروتئین 4 اپیدیدیم انسانی در خون می پردازد. HE4 نشانگری برای تشخیص زود هنگام سرطان تخمدان و همچنین پایش روند پیشرفت و عود بیماری می باشد. این پروتئین محصول ژن WFDC2 است که بیان آن در بیماران مبتلا به کارسینوم تخمدان و اندومتریال افزایش می یابد.

ترکیب اندازه گیری HE4 وCA-125 در غالب شاخص Roma(Risk of Ovarian Cancer Malignancy) می تواند به عنوان یک آزمون غربالگر در تشخیص اولیه سرطان تخمدان و افتراق آن از سایر بیماری ها کمک کننده باشد.

تشخیص سرطان تخمدان با آزمون لگنی: بر اساس تحقیقات انجام شده، آزمون منظم لگنی،به ویژه در زنان مسنی که دارای ریسک ابتلا به سرطان تخمدان هستند، می تواند به تشخیص سرطان تخمدان کمک کند.
سونوگرافی: استفاده از امواج اولتراسوند جهت تصویر برداری از تخمدان و مجرای واژن امکان بررسی تغییرات ساختاری تخمدان را فراهم می کند.
استفاده از MRI و اسکن شکمی