جلوگیری از زایمان زودرس یکی از موضوعات مهم در مراقبت‌های دوران بارداری است که تاثیر بسزایی در سلامت مادر و نوزاد دارد. زایمان زودرس، که به تولد نوزاد قبل از هفته 37 بارداری اشاره دارد، می‌تواند با مشکلات جدی برای نوزاد، از جمله نارسایی تنفسی، مشکلات رشد و سایر عوارض همراه باشد. از این رو، پیشگیری از زایمان زودرس به‌عنوان یک هدف کلیدی در مراقبت‌های بارداری مطرح می‌شود. برای جلوگیری از زایمان زودرس، عوامل متعددی باید در نظر گرفته شوند که در ادامه این مقاله از سایت دکتر بهناز عطار شاکری به بررسی کامل این مباحث خواهیم پرداخت.
علائم هشدار دهنده زایمان زودرس
تشخیص و درمان زایمان زودرس بسیار حیاتی است، زیرا هر چه نوزاد در رحم بیشتر بماند، شانس زنده ماندن و سالم بودن او بیشتر می‌شود. برای زایمان زودرس، علائم هشداردهنده ای وجود دارد که نشان دهنده شروع آن است. اگر هر کدام از این علائم را تجربه کردید، بهتر است سریعا با بهترین متخصص زنان ارتباط برقرار کنید؛
1- انقباضات منظم و مکرر
اگر بیش از ۴ انقباض در یک ساعت داشتید، حتی اگر دردناک نباشند.
2- درد در ناحیه کمر
درد کمر که به طور مداوم یا به صورت موجی احساس می‌شود، به خصوص اگر با انقباضات همراه باشد.
3- فشار لگنی
احساس فشار یا سنگینی در ناحیه لگن که شبیه به حس پایین آمدن نوزاد است.
4- تغییر در ترشحات واژینال
افزایش ناگهانی ترشحات، یا ترشحات خونی، لزج یا آبی رنگ
5- گرفتگی یا درد شبیه به درد قاعدگی
درد شکمی که شبیه به درد قاعدگی باشد و به طور مداوم یا در فواصل منظم حس شود.
6- پارگی کیسه آب
خروج مایع شفاف یا زرد رنگ از واژن که نشان دهنده پاره شدن کیسه آب است.
✍️ بیشتر بخوانید: شرایط زایمان سزارین چیست؟
دلایل رایج زایمان زودرس در مادران
- عفونت های رحم، مثانه یا واژن
- عفونت های سیستمیک مانند عفونت های تنفسی یا عفونت ادراری
- اختلالات در رحم یا دهانه رحم
- کوتاهی دهانه رحم
- فشار خون بالا و پره اکلامپسی
- بارداری های دوقلو یا چندقلو
- بیماری های مزمن مانند دیابت، بیماری قلبی یا مشکلات کلیوی
- سابقه زایمان زودرس
- مصرف سیگار، الکل و مواد مخدر
- استرس و فشار روانی
- وزن پایین مادر یا سوء تغذیه مادر
- فاصله کوتاه بین بارداری ها
10 راه جلوگیری از زایمان زودرس
- مراقبت های پیش از بارداری به طور مکرر
- مراقبت های منظم دوران بارداری
- کنترل و مدیریت استرس مانند استفاده از روش های یوگا و مدیتیشن
- ترک سیگار، الکل و مواد مخدر یک سال قبل از اقدام به بارداری
- یک رژیم غذایی متعادل و غنی از ویتامین ها و مواد معدنی مصرف کنید تا بدن شما نیازهای بارداری را تامین نماید.
- وزن خود را در محدوده سالم حفظ کنید. اضافه وزن زیاد یا کمبود وزن می‌تواند خطر زایمان زودرس را افزایش دهد.
- اگر به بیماری هایی مانند دیابت یا فشار خون بالا مبتلا هستید، آن ها را قبل از اقدام به بارداری در محدوده کنترل شده نیز قرار دهید.
- سعی کنید به اندازه کافی استراحت کنید و از فعالیت های جسمی بیش از حد پرهیز کنید، به ویژه اگر در معرض خطر زایمان زودرس هستید.
- بین بارداری ها حداقل ۱۸ ماه فاصله بیندازید تا بدن شما زمان کافی برای بازیابی داشته باشد.
- در صورتی که دهانه رحم کوتاه باشد یا در معرض باز شدن زودهنگام قرار دارد، ممکن است پزشک پیشنهاد دهد که از روش هایی مانند سرکلاژ (دوختن دهانه رحم) استفاده کنید.
برای جلوگیری از زایمان زودرس چه بخوریم؟
تغذیه سالم نقش بسیار مهمی در جلوگیری از زایمان زودرس دارد و شاید شما نمی‌دانستید که میوه برای جلوگیری از زایمان زودرس مفید است. مصرف غذاها و میوه‌های مغذی می‌تواند به تقویت بدن و حفظ سلامت بارداری کمک کند. این موارد را در برنامه غذایی خود قرار دهید تا از ایجاد این نوع زایمان در امان باشید؛
- میوه های غنی از ویتامین C مانند پرتقال، کیوی، توت فرنگی و گریپ فروت
- میوه های غنی از فیبر مانند سیب، گلابی و آلو برای جلوگیری از فشار یبوست
- مصرف سبزیجاتی مانند اسفناج، کلم بروکلی و کاهو که غنی از فولات و کلسیم هستند.
- مغزها و دانه‌ها مانند بادام، گردو و دانه‌های کدو حلوایی
- میوه‌های خشک مانند خرما و زردآلو که سرشار از پتاسیم هستند.
استراحت مطلق برای جلوگیری از زایمان زودرس
استراحت مطلق یکی از روش هایی است که گاهی توسط پزشکان برای جلوگیری از زایمان زودرس توصیه می‌شود. در این حالت، مادر باردار باید فعالیت های خود را به شدت کاهش دهد و بیشتر زمان خود را در حالت خوابیده یا نشسته بگذراند. هدف از استراحت مطلق کاهش فشار بر رحم و جلوگیری از تحریک آن است. درواقع بیشتر به این معنا است که فعالیت های سنگین انجام ندهید و نه اینکه به طور کامل شبانه روزی دراز بکشید و بخوابید. همچنین رعایت مراقبت های بعد از زایمان بعد از تولد نوزاد حیاتی است تا سلامت مادر تضمین شود.
✍️بیشتر بخوانید: زایمان طبیعی بدون درد
تاثیر ورزش بر پیشگیری از زایمان زودرس
ورزش منظم و متعادل می‌تواند تاثیر مثبتی بر جلوگیری زایمان زودرس داشته باشد. برخلاف تصور عمومی، انجام ورزش های مناسب در دوران بارداری نه تنها مضر نیست، بلکه می‌تواند به حفظ سلامت مادر و جنین کمک کند. با این حال، باید دقت کرد که نوع و شدت ورزش ها متناسب با وضعیت بارداری باشد.
دارو و آمپول برای جلوگیری از زایمان زودرس
برای جلوگیری از زایمان زودرس، گاهی نیاز به استفاده از داروها و آمپول های خاصی وجود دارد. این داروها به کاهش خطر زایمان زودرس، تقویت ریه های جنین یا کاهش انقباضات رحمی کمک می‌کنند. تصمیم به استفاده از این داروها معمولاً توسط بهترین متخصص زنان بر اساس شرایط خاص بارداری گرفته می‌شود. در صورتی که مادر قبلاً زایمان زودرس داشته باشد، پزشک ممکن است برای جلوگیری از تکرار آن، استفاده از پروژسترون را از هفته ۱۶ تا ۲۰ بارداری شروع کند. اگر دهانه رحم کوتاه باشد، احتمال زایمان زودرس افزایش می‌یابد و دکتر زنان، داروی پروژسترون یا توکولیتیک ها را تجویز می‌کند. در صورت بروز انقباضات رحمی زودهنگام، استفاده از توکولیتیک ها برای کنترل انقباضات و کورتیکواستروئید ها برای تقویت ریه های جنین ممکن است ضروری باشد.
راهکارهای کلیدی برای بارداری سالم و به موقع
آگاهی و مشاوره منظم با پزشک متخصص بارداری نقش مهمی در شناسایی علائم زودرس و اتخاذ تدابیر لازم برای جلوگیری از زایمان پیش از موعد دارد. در نهایت، این اقدامات نه تنها می‌تواند سلامت مادر و نوزاد را حفظ کند، بلکه به کاهش هزینه‌های درمانی و عوارض بلند مدت نیز کمک خواهد کرد. همچنین، رعایت سبک زندگی سالم، شامل تغذیه مناسب، استراحت کافی و پرهیز از فعالیت‌های فیزیکی سنگین، می‌تواند در حفظ سلامت مادر و نوزاد مؤثر باشد. مصرف داروها و مکمل‌های تجویز شده توسط متخصص زنان و زایمان نیز به کنترل علائم و جلوگیری از زایمان زودرس کمک می‌کند.
*~ سوالات متداول درباره زایمان زودرس ~*
تست‌ها و آزمایش‌های مختلفی مانند آزمایش‌های خون، سونوگرافی، و بررسی وضعیت رحم و جفت برای شناسایی مشکلات و پیشگیری از زایمان زودرس توصیه می‌شوند.
مصرف مکمل‌هایی مانند ویتامین‌ها و مواد معدنی به حفظ سلامت مادر و نوزاد کمک می‌کند اما دلیل بر این نیست که بتواند از زایمان زودرس جلوگیری کند.