آی یو دی (IUD) یکی از پرکاربردترین و موثرترین روش‌های پیشگیری از بارداری است که بسیاری از زنان برای داشتن یک زندگی بدون بارداری ناخواسته به سراغ آن می‌روند. اما استفاده درست از آن نیازمند مراقبت‌های ویژه است تا هم از بروز عوارض احتمالی جلوگیری شود و هم اثربخشی آن حفظ گردد. بسیاری از خانم‌ها بعد از گذاشتن یا برداشتن آی یو دی دچار ترس و نگرانی می‌شوند: آیا فعالیت‌های روزمره باید محدود شود؟ چه زمانی رابطه جنسی ایمن است؟ اگر آی یو دی جابه‌جا شود از کجا بفهمم؟ در این مقاله به مراقبت‌های بعد از گذاشتن و برداشتن آی یو دی می‌پردازیم و به مهم‌ترین سوالات شما پاسخ می‌دهیم.
علائم هشدار دهنده بعد از گذاشتن آی یو دی کدامند؟
| علائم طبیعی پس از گذاشتن آی یو دی | علائم هشداردهنده نیازمند مراجعه به پزشک |
|---|---|
| لکه‌بینی یا خونریزی خفیف | خونریزی شدید و ادامه‌دار |
| درد یا کرامپ خفیف در چند روز اول | درد شدید لگنی یا شکمی |
| حساسیت خفیف سینه یا کمر | تب، لرز و ترشحات بدبو |
بعد از گذاشتن ای یو دی باید استراحت کرد؟
پس از گذاشتن IUD، گرچه استراحت مطلق لازم نیست، اما توصیه می‌شود که چند ساعتی را به استراحت اختصاص دهید تا بدن شما با تغییرات ایجاد شده سازگار شود. این استراحت اولیه به کاهش درد و گرفتگی‌های احتمالی که ممکن است در ناحیه زیر شکم احساس شود، کمک می‌کند. از انجام فعالیت‌های سنگین و ورزش‌های شدید در روزهای اول پس از جایگذاری IUD خودداری کنید و به بدن خود فرصت دهید تا به وضعیت جدید عادت کند. در نهایت اگر احساس درد شدید یا خونریزی غیرطبیعی داشتید، فورا پزشک خود را در جریان وضعیت بگذارید.
انواع آی یو دی (IUD)
قبل از ذکر روش جلوگیری از بارداری با IUD بدانید که این دستگاه به چند نوع تقسیم می‌شود که مراقبت های بعد از گذاشتن هر کدام از آن ها متفاوت و ضروری است، اما قبل از آن که در ادامه آنها را با هم مرور می‌کنیم:
↲ آی یو دی هورمونی
در این نوع آی یو دی ماده‌ای به نام پروژستین ترشح می‌شود. این ماده مخاطی را در دهانه رحم را به وجود می‌اورد که غیر قابل نفوذ در اسپرم است.
↲ آی یو دی مسی
IUD مسی، با آزادسازی یون‌های مس در رحم، مانع از لقاح تخمک و اسپرم می‌شود و به عنوان یک روش پیشگیری از بارداری با عوارض جانبی کمتر و درصد موفقیت بالا شناخته می‌شود. یکی از مزایای قابل توجه این روش، امکان بازگشت سریع باروری پس از خارج کردن IUD است، به این معنی که اگر تصمیم به بارداری گرفتید، می‌توانید به راحتی IUD را خارج کرده و اقدام کنید. این ویژگی، IUD مسی را به گزینه‌ای ایده‌آل برای زنانی تبدیل می‌کند که به دنبال یک روش پیشگیری موقت و قابل برگشت هستند.
مراقبت‌های بعد از گذاشتن آی یو دی
- پس از گذاشتن IUD، کمی استراحت کنید تا بدن شما به تغییرات ایجاد شده عادت کند.
- در صورت احساس درد یا گرفتگی، می‌توانید از مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده کنید.
- در چند روز اول، از انجام فعالیت‌های سنگین ورزشی یا بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید.
- ممکن است تا چند روز پس از گذاشتن آی یو دی، لکه بینی یا خونریزی خفیف داشته باشید که طبیعی است و جای نگرانی ندارد.
- بهداشت ناحیه تناسلی را رعایت کنید و از استفاده از تامپون در چند روز اول خودداری کنید.
- به طور منظم نخ IUD را بررسی کنید تا مطمئن شوید که در جای خود قرار دارد.
- برای اطمینان از موقعیت صحیح آی یو دی و بررسی عوارض جانبی احتمالی، به طور منظم به پزشک مراجعه کنید.
- در صورت بروز درد شدید، خونریزی غیرطبیعی، تب، ترشحات غیرمعمول یا احساس جابجایی IUD، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
- می‌توانید پس از چند روز از قرار دادن iud، زمانی که احساس راحتی می‌کنید، رابطه جنسی داشته باشید.
- در صورت تمایل به بارداری، می‌توانید در هر زمان IUD را خارج کرده و در بهترین زمان برای بارداری خود اقدام به باروری کنید.
- به یاد داشته باشید که مراقبت‌های بعد از گذاشتن IUD ممکن است بسته به نوع IUD (مسی یا هورمونی) متفاوت است و باید نسبت به آن آگاهی کامل کسب کنید.
زمان نزدیکی بعد از گذاشتن iud
پزشکان توصیه می‌کنند که ۴۸ ساعت بعد از گذاشتن آی یو دی می‌توان رابطه جنسی داشت. با این حال، اثرگذاری کامل آی یو دی بسته به نوع آن متفاوت است؛ آی یو دی مسی از همان روز اول اثر پیشگیری دارد اما آی یو دی هورمونی ممکن است تا ۷ روز طول بکشد تا اثرگذاری کامل داشته باشد پس در این مدت بهتر است از روش‌های کمکی پیشگیری نیز استفاده شود.
درمان خونریزی بعد از گذاشتن iud
پس از گذاشتن IUD، به ویژه در چند ماه اول، خونریزی و لکه بینی غیرطبیعی شایع است. این خونریزی می‌تواند به صورت لکه بینی خفیف، خونریزی قاعدگی سنگین‌تر یا خونریزی نامنظم بین دوره‌های قاعدگی باشد. در بیشتر موارد، این خونریزی‌ها طبیعی بوده و پس از گذشت چند ماه، با سازگاری بدن با IUD، کاهش می‌یابد. با این حال، در صورت خونریزی شدید، درد غیرقابل تحمل یا تب، باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است برای کاهش خونریزی، داروهای مسکن یا هورمونی تجویز کند. همچنین، در صورتی که خونریزی پس از گذشت چند ماه همچنان ادامه داشته باشد، ممکن است نیاز به بررسی موقعیت IUD یا انجام آزمایش‌های بیشتر باشد.
بعد از گذاشتن آی یو دی چه کارهایی نباید انجام داد؟
- تا ۲۴ ساعت اول بهتر است استراحت کنید و از انجام فعالیت‌های سنگین خودداری نمایید.
- رابطه جنسی و استفاده از تامپون یا دوش واژینال را حداقل تا ۴۸ ساعت به تعویق بیندازید.
- ورزش‌های شدید یا بلند کردن اجسام سنگین را در روزهای اول انجام ندهید.
- بهداشت ناحیه تناسلی را رعایت کنید و از استفاده خودسرانه داروهای واژینال پرهیز نمایید.
چگونه نخ آی یو دی را بررسی کنیم؟
نخ آی یو دی چند سانتی‌متر درون واژن قرار دارد و فرد می‌تواند ماهی یک بار پس از پایان قاعدگی، با انگشتان تمیز آن را لمس کند. اگر نخ کوتاه‌تر یا بلندتر از حد معمول شد یا به طور کامل لمس نشد، احتمال جابه‌جایی یا افتادن آی یو دی وجود دارد و باید سریعا به پزشک مراجعه کرد.
مراقبت‌های بعد از برداشتن آی یو دی
- پس از برداشتن IUD، ممکن است برای چند روز یا حتی چند هفته، خونریزی یا لکه بینی خفیف داشته باشید. این خونریزی سبک‌تر از خونریزی قاعدگی است و به تدریج کاهش می‌یابد.
- در صورتی که خونریزی شدید، درد غیرقابل تحمل یا تب داشتید، باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین، اگر پس از گذشت چند هفته، خونریزی همچنان ادامه داشت، ممکن است نیاز به بررسی بیشتر باشد.
- پس از برداشتن IUD، کمی استراحت کنید و از انجام فعالیت‌های سنگین و ورزش حرفه ای تا چند روز پرهیز کنید.
- بهداشت ناحیه تناسلی را رعایت کنید.
- می‌توانید پس از چند روز، زمانی که احساس راحتی می‌کنید، رابطه جنسی داشته باشید.
- در صورت تمایل به بارداری، می‌توانید مدتی پس از برداشتن IUD باردار شوید. با این حال، بهتر است قبل از اقدام به بارداری، با پزشک خود مشورت کنید.
- در صورت بروز هرگونه مشکل یا نگرانی، به پزشک خود مراجعه کنید.
↲خونریزی و لکه بینی بعد از برداشتن آی یو دی
پس از برداشتن IUD، ممکن است برای چند روز یا حتی چند هفته، خونریزی یا لکه بینی خفیف داشته باشید. این خونریزی معمولاً سبک‌تر از خونریزی قاعدگی است و به تدریج کاهش می‌یابد. در صورتی که خونریزی شدید، درد غیرقابل تحمل یا تب داشتید، باید به پزشک مراجعه کنید.
همچنین، اگر پس از گذشت چند هفته، خونریزی همچنان ادامه داشت، ممکن است نیاز به بررسی بیشتر باشد. به طور کلی، خونریزی پس از برداشتن IUD طبیعی است و نشان دهنده بازگشت بدن به وضعیت طبیعی قبل از استفاده از IUD است.
↲مراقبت از نخ آی یو دی
نخ آی یو دی در فاصله 2.5 سانتیمتری از دهانه رحم بریده می شود و باید همواره در معرض دید شما باشد. اما اگر نخ مشاهده نشد باید برای ارزیابی بیشتر از جهت بارداری، پاره شدن نخ، سوراخ شدن رحم، وارد شدن آی یو دی به شکم و خروج IUD؛ سونوگرافی تجویز خواهد شد.
چه مدت بعد از برداشتن آی یو دی بدن به حالت طبیعی برمی‌گردد؟
پس از برداشتن آی یو دی، سطح هورمون‌ها و چرخه قاعدگی به سرعت به وضعیت طبیعی بازمی‌گردد. در اغلب موارد، یک تا سه ماه بعد قاعدگی‌ها منظم می‌شوند و امکان بارداری نیز دوباره برقرار می‌گردد. برخی خانم‌ها حتی در همان ماه اول پس از برداشتن آی یو دی باردار می‌شوند.
چه علائمی نشان‌دهنده جابه‌جایی آی یو دی است؟
توجه داشته باشید که در صورت مشاهده علائم زیر، باید فورا به پزشک مراجعه کنید زیرا آی یو دی جابه‌جا شده اثربخشی خود را از دست می‌دهد:
- کوتاه یا بلند شدن نخ آی یو دی نسبت به حالت طبیعی.
- احساس جسم سخت یا نوک پلاستیکی در واژن.
- درد شدید لگنی یا تغییر در شدت خونریزی قاعدگی.
- بارداری ناخواسته یا لکه‌بینی غیرطبیعی.
موارد منع قرار دادن آی یو دی
- در صورت داشتن بیماری ویلسون از آی یو دی استفاده نکنید.
- بیمارانی که در معرض خطر اندوکاردیت هستند باید از استفاده از این روش خودداری کنند.
- آی یو دی به خانم‌هایی که تازه ازدواج کرده‌اند و فرزندی ندارند توصیه نمی‌شود.
الزامات مراقبتی طولانی مدت بعد از IUD
برای اینکه نخ آی یو دی بررسی شود تا مشکلی نداشته باشد باید یک ماه بعد از گذاشتن آی یو دی و سپس هر 6 ماه یک دفعه در دوره ای که فرد عادت ماهانه نباشد به پزشک مراجعه شود. معاینات لگن لازم نمی باشد اما اگر بعد از رابطه جنسی و بیماری های لگنی مشکلی پیش آید باید به متخصص زنان و باروری مراجعه شود. کسانی که خونریزی های حاد دارند دچار کم خونی می شوند به همین علت یک ماه بعد از گذاشتن آی یو دی باید هموگلوبین ارزیابی و بررسی شود و دفعه دوم باید سه ماه بعد از گذاشتن IUD صورت گیرد .
زمان مناسب برداشتن IUD
اگر پیش از اینکه اثرات آن خاتمه یابد فرد بخواهد آی یو دی را خارج کند و نخواهد باردار شود ، باید زمانی که در دوره عادت ماهانه می باشد آی یو دی را خارج کند و بعد از اینکه آِی یو دی را برداشت بدون هیچ فاصله زمانی باید حتما از یک روش دیگر جلوگیری استفاده شود . اگر غیر از دوره قاعدگی اقدام به برداشت آی یو دی شود احتمال باردای وجود دارد به همین علت اگر رابطه جنسی برقرار شد باید از راه های پیشگیری از بارداری استفاده شود .
*~ سوالات متداول درباره قرار دادن و برداشتن آی یو دی ~*
عملکرد آی یو دی بلافاصله بعد از گذاشتن آن مشخص می‌شود. در صورتی که از نوع هورمونی آی یو دی استفاده شود عملکرد آن یک روز بعد از کارگذاری مشخص می‌شود.
خروج آی یو دی به ندرت اتفاق می‌افتد. اگر خروج آی یو دی را احساس کردید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
بهترین زمان برای کارگذاری آی یو دی روزهای آخر پریودی است زیرا در این زمان دهانه رحم باز است و کارگذاری آی یو دی آسان و راحت انجام می‌شود.
گذاشتن آی یو دی در عرض چند دقیقه انجام می‌شود.
احتمال بارداری بعد از گذاشتن آی یو دی بسیار کم و نزدیک به صفر است.
شما هنگام برقراری رابطه جنسی آی یو دی را احساس نمی‌کنید. ممکن است نخی که به آی یو دی متصل است باعث ناراحتی در شما شود که در این صورت پزشک این نخ را کوتاه می‌کند.
گذاشتن IUD در دوران قاعدگی راحت‌تر است، اما الزامی نباید اینطرو باشد. در دوران قاعدگی، دهانه رحم کمی بازتر است که قرار دادن IUD را آسان‌تر می‌کند. همچنین، احتمال بارداری در این دوران کمتر است. با این حال، IUD را می‌توان در هر زمان دیگری از چرخه قاعدگی نیز قرار داد، به شرطی که از عدم بارداری اطمینان حاصل شود.