ممکن است که اصطلاح کورتاژ را از زبان متخصص زنان خود را شنیده باشید، ولی به درستی معنای آن را ندانید و یا از کاربردهای آن بی اطلاع باشید. کورتاژ ممکن است با هدف درمان یا تشخیص بیماری رحم انجام شود و حتی یکی از موارد استفاده آن خارج کردن جنین زنده و سقط عمدی است. اگر جراح و متخصص زنان و زایمان برای شما کورتاژ تشخیصی تجویز نموده و می خواهید بیشتر درباره چیستی آن و الزامات قبل و بعد آن بدانید، در ادامه این مقاله از سایت دکتر بهناز عطارشاکری همراه ما باشید.
منظور از کورتاژ چیست؟
کورتاژ در واقع نوعی نمونه برداری از رحم است که برای بررسی رحم و کسب اطمینان از سلامت رحم و یا اختلالات موجود در رحم مورد استفاده قرار می گیرد. این روش تشخیصی خیلی از مشکلات رحمی مثل خونریزی های غیر طبیعی از رحم را مورد بررسی قرار می دهد و همچنین ممکن است از کورتاژ در زمان سقط جنین نیز استفاده شود. در کورتاژ نمونه ای از رحم برداشته می شود و بررسی های لازم با میکروسکوب انجام شده تا ناهنجاری ها و سلول های غیر طبیعی مشخص شود. این عمل را می توان همراه با عمل هیستروسکوپی انجام داد ولی قبل از آن باید شرایط بیمار بررسی شود.
منظور از کورتاژ تشخیصی چیست ؟
کورتاژ تشخیصی یکی از روش های درمانی ـ تشخیصی است که کاربرد آن در خانم هایی است که به دلایل تومورهای بدخیم رحمی ، فیبروم های رحمی (تومورهای خوش خیم رحم) ، سقط جنین ، عدم تعادل هورمونی ، هیپرپلازی آندومتر (رشد بیش از حد لایه داخلی رحم) و یا پولیپ رحمی دچار خونریزی های غیر طبیعی زنان شده اند.
موارد استفاده از کورتاژ تشخیصی
- خونریزی های غیر طبیعی رحم
- قاعدگی های نامنظم، خونریزی های پس از یائسگی، خونریزی های شدید قاعدگی، در مواقعی که احتمال ضایعات بدخیم یا مستعد به بدخیمی وجود دارد.
- زمانی که نیاز باشد بافت های جفت در طول بارداری و یا بعد از سقط جنین از داخل رحم خارج شود. با این کار از عفونت و خونریزی شدید ممانعت بعمل می آید.
- موادی که بعد از سقط جنین در حفره رحم باقی مانده است.
- بررسی کردن اختلالاتی که در تصویربرداری دیده می شود مانند فیبروم رحم، پولیپ، مخاط رحم و مواردی از این قبیل
- تشخیص بیماری هایی از قبیل خونریزی غیر طبیعی رحم، فیبروم، عدم تعادل هورمونی، سرطان رحم و پولیپ
- بررسی کردن و خارج کردن مایع محبوس شده در حفره ی آندومتر رحم مانند مایع چرکی، خون و برطرف کردن تنگی دهانه رحم
- از کورتاژ نیز در کنار عمل هایی مانند هیستروسکوپی و لاپاراسکوپی می توان استفاده کرد.
- برای خارج کردن بارداری مولار که در آن یک تومور به جای بارداری طبیعی ایجاد شده
- برای خارج کردن پولیپ دهانه رحم که معمولا غیر سرطانی است
- عدم رشد كافي جنين در معاینه های دوره ای
- حس نکردن ضربان قلب جنین
- حامگی های نا به جا که جان مادر را به خطر می اندازد
کورتاژ تشخیصی چه زمانی پیشنهاد می شود؟
زمانی که بعد از ایجاد یائسگی (1 سال بعد از آخرین خونریزی) در خانمی خونریزی مشاهده شود ، پزشک برای تشخیص و درمان از کورتاژ تشخیصی استفاده می نماید . این عمل معمولا تحت بیهوشی عمومی انجام می گیرد ولی ممکن است که از بی حسی موضعی، نخاعی و اپیدوارال نیز استفاده شود. مراحل انجام این نوع از کورتاژ بسیار ساده بوده و در روز انجام عمل بیمار مرخص می شود.
مدت زمان انجام عمل کورتاژ و نوع بیهوشی لازم
مدت زمان عمل نیز بین 10 تا 30 دقیقه به طول می انجامد. همچنین این عمل باید در بیمارستان یا مطب پزشک متخصص زنان با تجهیزان کامل انجام شود. این عمل نیاز به بیهوشی دارد که به سه روش انجام می شود:
- بیهوشی عمومی که بیمار در طی عمل بیدار نمی شود.
- اپیدورال یا نخاعی که بیمار از کمر به پایین بی حس می شود.
- موضعی که فقط ناحیه اطراف دهانه رحم بی حس می شود.
کورتاژ به چه روش هایی انجام می شود؟
کورتاژ در ۲ روش ساکشنی و سنتی انجام می شود، پزشک متخصص اسپکولوم را وارد مهبل می کند، سپس دهانه رحم و مهبل را با یک محلول ضد عفونی کننده تمیز می نماید. دهانه رحم شما به دلیل دفع مقداری از بافت گشاد می شود، ولی در غیر این صورت پزشک به وسیله یک میله فلزی باریک دهانه رحم را باز می دهد. در بیشتر موارد پزشک به وسیله IV و یک بی حسی موضعی، دهانه رحم شما را بی حس می کند.در کورتاژ ساکشنی، پزشک به وسیله وارد کردن یک لوله تو خالی از دهانه رحم شما و به طریق مکش بافت را از رحم شما خارج می سازد. در روش سنتی D&C پزشک به وسیله یک ابزار به شکل قاشق به نام کورت دیواره رحم را می تراشد. عمل کورتاژ حدود 15 تا 20 دقیقه زمان می برد.
مراحل انجام عمل کورتاژ
ابتدا پزشک حالت مناسب برای انجام عمل را به شما داده و توسط وسیله ای که اسپکولوم نام دارد، وارد واژن می شود تا دهانه رحم را به طور کامل ببیند. میله ای با سایزهای متفاوت وارد دهانه رحم می شود تا دهانه رحم به اندازه مورد نیاز گشاد و باز گردد. بعد از گشاد شدن دهانه رحم، نمونه گیری از رحم توسط وسیله ای بنام کورت انجام می شود و برای بررسی به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده می شود. بیمار در هنگام انجام عمل متوجه بیماری نخواهد شد و بعد از عمل نیز به مدت چند ساعت بیمار تحت نظر پزشک قرار خواهد گرفت.
الزامات قبل از کورتاژ
- توصیه های متخصص خود را در مورد محدود کردن غذا و نوشیدنی دنبال کنید.
- با یکی از دوستان یا اقوام خود صحبت کنید تا بعد از عمل شما را تا منزل همراهی کند زیرا ممکن است بعد از از بین رفتن بیهوشی خواب آلود باشید.
- برای انجام عمل و چند ساعت بهبودی پس از آن زمان بگذارید.
- در برخی موارد، پزشک شما ممکن است چند ساعت یا حتی یک روز قبل از عمل شروع به گشاد کردن دهانه رحم کند.
آمادگی قبل از انجام عمل کورتاژ تشخیصی
قبل از انجام این عمل نیاز است که پزشک شرح حالی از بیمار گرفته و بیمار باید با دقت و به صورت کامل و درست به سوالات متخصص پاسخ دهد:
- در ابتدای امر از باردار بودن یا نبودن مطمئن شوید.
- سابقه حساسیت به به مواد یا داروی خاص را بگویید.
- در صورت مبتلا به اختلال خاصی هستید و داروهای رقیق کننده خون مصرف می کنید، به پزشک خود اطلاع دهید.
- در صورت ابتلا به عفونت، حتما قبل از اقدام برای کورتاژ، آن را درمان کنید.
- شب قبل از عمل چیزی نخورید و حتما مثانه ی خود را تخلیه کنید.
- پزشک می تواند چند روز قبل از عمل، وسیله ی کوچکی را نزدیک دهانه رحم قرار دهد تا واژن و سرویکس باز شود.
- پزشک برای بررسی شرایط شما آزمایش خون و آزمایشات لازم را تجویز خواهد کرد.
اقدامات تیم پزشکی در طول عمل کورتاژ
- شما به پشت روی میز امتحان دراز می کشید در حالی که پاشنه های شما در تکیه گاه هایی به نام رکاب قرار می گیرد.
- ارائه دهنده شما ابزاری به نام اسپکولوم را در واژن شما قرار می دهد، مانند تست پاپ، تا دهانه رحم شما را ببیند.
- ارائه دهنده شما مجموعه ای از میله های ضخیم فزاینده را به دهانه رحم شما وارد می کند تا به آرامی آن را باز کند تا زمانی که به اندازه کافی باز شود.
- ارائه دهنده شما میله های اتساع را برمی دارد و یک ابزار قاشقی شکل با لبه تیز یا یک دستگاه مکش وارد می کند و بافت رحم را خارج می کند.
- از آنجایی که در حین کورتاژ یا بیهوش هستید یا آرام می‌شوید، نباید احساس ناراحتی کنید.
بعد از کورتاژ آماده چه باشیم؟
مراقبت های بعد از کورتاژ از این مرحله آغاز می شود. احتمالاً چند ساعت بعد از کورتاژچند ساعت را در اتاق ریکاوری سپری خواهید کرد تا بتوانید از نظر خونریزی شدید یا سایر عوارض تحت نظر باشید. عوارض جانبی معمول کورتاژ ممکن است چند روز طول بکشد و این عوارض شامل موارد زیر است:
- گرفتگی خفیف
- لکه بینی یا خونریزی خفیف
- برای ناراحتی ناشی از گرفتگی عضلات، پزشک ممکن است مصرف ایبوپروفن (ادویل، موترین IB، سایرین) یا داروی دیگری را پیشنهاد کند.
- شما باید بتوانید در طی یک یا دو روز فعالیت خود را از سر بگیرید.
- برای جلوگیری از عفونت، چیزی را در واژن خود قرار ندهید. از پزشک خود بپرسید چه زمانی می توانید از تامپون استفاده کنید و فعالیت جنسی را از سر بگیرید.
- رحم شما باید بعد از کورتاژ یک پوشش جدید بسازد، بنابراین قاعدگی بعدی شما ممکن است زودتر یا دیرتر اتفاق بیفتد. اگر به دلیل سقط جنین کورتاژ داشتید و می‌خواهید باردار شوید، با پزشک خود در مورد اینکه چه زمانی برای شروع دوباره امتحان ایمن است صحبت کنید.
- در صورت تجویز دارو توسط پزشک طبق برنامه به صورت منظم استفاده شود.
- تا سه روز بعد از عمل حمام نروید.
موارد درمانی استفاده از کورتاژ
- کنترل خونریزی از رحم در عمل های ساکشن
- درمان خونریزی هایی که حتی با هورمون درمانی هم بهبود نیافته اند.
- خارج کردن باقی مانده های سقط جنین مانند سقط جنین عفونی، سقط جنین ناقص، سقط جنین فراموش شده و سقط های القا شده
- در بارداری هایی که توده های غیر طبیعی به جای جنین ایجاد شده است.
عوارض احتمالی کورتاژ تشخیصی رحم
معمولا بعد از انجام کورتاژ تشخیصی عوارضی برای بیمار ایجاد نمی شود. ولی در موارد نادر، در خانم هایی که رحم منحرف به جلو یا عقب دارند و یا در بدخیمی ها ، عوارضی مانند تب و یا سوراخ شدن رحم مشاهده می شود. در بیشتر مواقع خونریزی های خفیف ایجاد شده بعد از کورتاژ تشخیصی در مدت زمان بسیار کوتاهی رفع خواهد شد.
آیا بعد از سقط جنین نیاز به کورتاژ است؟
بعد از سقط جنین لزوما نیاز به انجام کورتاژ نیست. در صورتی که سقط جنین قبل از هفته دهم انجام شود خانم ها می توانند سقط جنین را به تنهایی انجام دهند. اما اگر سقط جنین در هفته دهم بارداری صورت گیرد، به احتمال زیاد نیاز به کورتاژ بچه خواهد بود زیرا سقط به صورت ناقص صورت می گیرد. خود فرد می تواند انتخاب کند که کورتاژ انجام شود یا فرایند طبیعی صورت گیرد. در این زمینه فرد باید با متخصص زنان مشورت کند تا بهترین تصمیم گیری صورت گیرد.
در چه شرایطی نمی‌توان کورتاژ کرد؟
- درگیری با عفونت لگن
- اختلال لخته شدن خون در فرد
- داشتن بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیماری قلبی و تنفسی
*~ سوالات متداول درباره کورتاژ ~*
لکه بینی یا خونریزی خفیف می‌توانند از عوارض کورتاژ باشند.
این عمل جراحی معمولا 10 تا 15 دقیقه طول می‌کشد.