ساک بارداری(Gestational sac) که به نام کیسه جنینی نیز شناخته میشود از اولین نشانه‌های بارداری است که اغلب حدود ۵ الی ۷ هفته بعد از آخرین عادت ماهیانه تشکیل میشود و در هفته ۴ الی ۵ بارداری با انجام سونوگرافی واژینال قابل رویت است. ساک بارداری دارای مایع آمنیوتیک است که محل رشد جنین و نگهداری او تا زمان تولد بوده و در هنگام سونوگرافی نیز مانند یک طوقه سفید در مرکزی شفاف مشاهده میشود.
منظور ساک حاملگی چیست؟
همانطور که در بخش مقدمه نیز بیان نمودیم ساک حاملگی محل نگهداری از جنین است و روزانه حدود یک میلیمتر به اندازه آن افزوده میشود. پزشک با بررسی ابعاد این کیسه می‌تواند به طبیعی یا غیرطبیعی بودن رشد جنین پی ببرد.
روند تشکیل این کیسه به آغاز تقسیم سلولی و فرایند لقاح بستگی دارد. با ترکیب شدن اسپرم و تخمک یک توده سلولی تشکیل میشود و پس از این که این توده به دو بخش مجزا تقسیم شد هر یک از آن‌ها به یکی از اجزای مهم در حاملگی تبدیل می‌شوند. یکی از این اجزا موجب تشکیل شدن جفت و دیگری سبب شکل‌گیری کیسه آمنیون و جنین خواهد شد. پس از شکل گرفتن جنین اطراف آن پرده‌هایی را احاطه خواهد کرد که تحت عنوان ساک حاملگی خوانده میشود.
زمان تشکیل ساک حاملگی
یکی از اولین اجزایی که در طول دوره بارداری تشکیل میشود، ساک حاملگی است. بهترین زمان برای بارداری و تشکیل کیسه جنینی بین هفته‌های چهارم الی پنجم پس از لقاح است، اما در برخی موارد ممکن است در هفته سوم نیز قابل رویت باشد. این ساک با در برداشتن جفت، جنین، کیسه زرده و غیره در هفته سوم الی چهارم بارداری قطری به میزان ۲ الی ۳ میلیمتر دارد.
نشانه‌های اولیه برای تشخیص بارداری
رایج‌ترین علائم بارداری که بسیاری از بانوان با آن‌ها مواجه می‌شوند شامل موارد زیر می‌گردد.البته اگر تنها یکی از علائم فوق را دارید نمی‌توان درباره بارداری با قطعیت صحبت کرد. اما در صورتی که همزمان چندین علائم فوق را داشتید، به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید تا با انجام آزمایش خون یا سونوگرافی از وجود یا از عدم وجود بارداری اطمینان حاصل نمایید؛
- حالت تهوع
- تغییرات سینه
- سردرد ناگهانی
- افزایش دمای بدن
- تکرر ادرار
- نفخ شکم
- احساس گرفتگی خفیف در لگن
- احساس خستگی
- گرفتگی لگن بدون لکه بینی و خونریزی
- تمایلات عجیب غذایی
- تغییر خلقیات
- افزایش حس بویایی
- احساس طعم فلز درون دهان
✍️ بیشتر بخوانید: افزایش شانس بارداری و باروری زنان
علائم تشکیل ساک حاملگی
علائم گوناگونی وجود دارد که در صورت مشاهده آن‌ها می‌توانید به تشکیل ساک حاملگی پی ببرید که رایج‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر می‌گردد.
- عدم قاعدگی
- حساسیت و تورم سینه‌ها
- حالت تهوع و استفراغ
- خستگی
- افزایش حساسیت نسبت به بو
انواع سونوگرافی برای تشخیص ساک بارداری
به طور کلی پزشک برای تشخیص ساک بارداری از دو نوع سونوگرافی استفاده می‌کند که عبارتند از:
↲ سونوگرافی واژینال
یکی از دقیق‌ترین روش‌ها جهت تشخیص ساک حاملگی سونوگرافی واژینال است. در این روش پزشک از یک پروب فراصوتی کوچک استفاده می‌کند و آن را به طور مستقیم وارد واژن خواهد کرد. با این تکنیک تصاویری دقیق و واضح از رحم و تخمدان‌ها نیز به دست می‌آید. توانایی سونوگرافی واژینال جهت شناسایی و ارزیابی جزئیات و ساختارهای کوچک، آن را به انتخابی مناسب برای تشخیص ساک حاملگی تبدیل کرده است.
↲ سونوگرافی شکمی
در سونوگرافی شکمی پزشک یک پروب فراصوتی بزرگتر را روی ناحیه خارجی شکم می‌کشد. در این روش برای این که پزشک بتواند تصاویر را به صورت دقیق مشاهده کند باید مثانه پر باشد. این نوع سونوگرافی برای بانوانی که امکان استفاده از سونوگرافی واژینال را ندارند مناسب است.
اندازه ساک بارداری در هفته‌های مختلف
در جدول زیر می‌توانید اندازه ساک حاملگی در هفته‌های مختلف را مشاهده کنید، به طور کلی می‌توان گفت که اندازه ساک حاملگی طی هفته‌های مختلف بارداری تا زمان زایمان روزانه حدود یک میلیمتر رشد داشته و پزشک با توجه به اندازه این کیسه می‌تواند زمان زایمان را تشخیص دهد:
| هفته بارداری | اندازه ساک |
|---|---|
| هفته چهارم | ۳ تا ۶ میلیمتر |
| هفته پنجم | ۶ تا ۱۲ میلیمتر |
| هفته ششم | ۱۴ تا ۲۵ میلیمتر |
| هفته هفتم | ۲۵ تا ۲۸ میلیمتر |
| هفته هشتم | بالای ۲۸ میلیمتر |
در چه مواردی ساک بارداری دیده نمی‌شود؟
مشاهده نشدن ساک حاملگی مربوط به موارد گوناگونی میشود که به شرح زیر است.
- یکی از رایج‌ترین دلایل مشاهده نشدن این ساک اشتباه بودن تاریخ اولین روز از آخرین قاعدگی است.
- در صورتی که بارداری اتفاق افتاده باشد، اما جنین به صورت زودهنگام سقط شده باشد احتمال عدم مشاهده این کیسه وجود دارد.
- اگر بارداری از نوع خارج رحمی باشد، ممکن است پزشک نتواند ساک حاملگی را مشاهده کند.
نبودن جنین در ساک بارداری
عدم وجود جنین در ساک حاملگی تحت عنوان بارداری پوچ نیز خوانده میشود در بارداری پوچ ممکن است فرد علائمی مانند حاملگی طبیعی را مشاهده نماید. حاملگی پوچ بدین معنی است که تخمک بارور شده و سپس به دیواره رحم چسبیده است و ساک نیز در اطراف آن تشکیل گردیده، اما جنینی درون آن وجود ندارد. این وضعیت تحت عنوان ساک حاملگی بدون وجود جنین نیز خوانده میشود.
انواع ساک بارداری
به طور کلی انواع گوناگونی از ساک حاملگی وجود ندارد، اما ویژگی‌ها و مراحل مختلفی در ظاهر آن طی دوره بارداری ایجاد می‌گردد که می‌توان به آن‌ها اشاره کرد.
1- ساک حاملگی طبیعی
ساک حاملگی طبیعی گرد یا بیضی شکل بوده و درون رحم قرار دارد. این ساک در ابتدا تنها حاوی مایع است، اما پس از پیشرفت بارداری کیسه زرده و جنین نیز درون آن مشاهده میشود. با گذشت زمان و افزایش سن بارداری اندازه این ساک نیز به طور منظم بیشتر خواهد شد.
2- ساک حاملگی کاذب
در برخی مواردی که بارداری وجود ندارد و یا بارداری از نوع خارج رحم است، ساختاری مانند ساک حاملگی درون رحم مشاهده می‌گردد که تحت عنوان ساک حاملگی کاذب خوانده میشود. این ساختار نامنظم بوده و کیسه زرده یا جنین نیز درون آن مشاهده نمی‌شود.
3- ساک حاملگی بدون جنین
در این حالت ساک حاملگی تشکیل می‌گردد، اما جنینی درون آن رشد نمی‌یابد. در اکثر موارد این وضعیت منجر به سقط جنین خواهد شد.
4- ساک حاملگی دوقلویی
ممکن است در بارداری دوقلویی یک الی دو ساک وجود داشته باشد. در بارداری دوقلویی تک تخمکی یا هر دو جنین در یک ساک هستند و یا این که ساک‌های آن‌ها به طور کامل از یکدیگر مجزا است. در بارداری دوقلویی غیر تک تخمکی هر یک از جنین‌ها در ساکی جداگانه قرار دارند.
تایید اولیه بارداری با ساک حاملگی..
اولین قدم پس از اطمینان از بارداری، انجام سونوگرافی برای تشخیص ساک حاملگی است. این سونوگرافی ضروری، به پزشک در تأیید بارداری و ارزیابی وضعیت اولیه شما کمک می‌کند. علائم مختلفی می‌توانند نشان‌دهنده وجود ساک باشند، اما اتکا به آن‌ها کافی نیست. بنابراین، مراجعه زودهنگام به یک متخصص زنان باتجربه برای بررسی کامل و اطمینان از سلامت بارداری، حیاتی است.
*~ سوالات متداول درباره ساک بارداری ~*
وضعیت هورمونی و ویژگی‌های فردی مادر نقش بسزایی بر دیده شدن ساک بارداری خواهد داشت.
مهمترین نقش این کیسه ایجاد فضایی امن جهت رشد و تکامل جنین و محافظت از او در برابر عوامل خارجی و آسیب‌های احتمالی فضای خارج رحم است.
پایین بودن ساک حاملگی به دلایل گوناگونی اتفاق می‌افتد، اما لزوما به معنای خطرناک بودن بارداری نبوده و ممکن است پس از مدتی به وضعیت طبیعی خود بازگردد.