کیست درموئید تخمدان یک نوع تومور خوش‌خیم است که در تخمدان زنان تشکیل می‌شود. این کیست‌ها حاوی بافت‌های مختلفی مانند مو، دندان، چربی و استخوان هستند. اغلب بدون علامت‌اند اما گاهی باعث درد شکم، تورم و سایر مشکلات می‌شوند. تشخیص این کیست‌ها معمولا با سونوگرافی انجام می‌شود و درمان آن‌ها اغلب با روش های خانگی یا جراحی است. در ادامه این مقاله بررسی خواهیم کرد که سرعت رشد کیست درموئید چقدر است و علائم کیست درموئید تخمدان چیست؟
کیست درموئید تخمدان خطرناک است؟
کیست درموئید تخمدان به طور معمول جزو کیست های خوش‌خیم است و خطرناک نیست. اما مثل هر بیماری دیگری، اگر بزرگ شود یا عوارضی ایجاد کند، می‌تواند مشکلات جدی را به همراه داشته باشد اما چرا؟
- اگر کیست بزرگ باشد، ممکن است تخمدان را بچرخاند و باعث درد شدید و قطع خون‌رسانی به تخمدان شود.
- پارگی کیست می‌تواند باعث التهاب و عفونت در شکم شود.
- کیست‌های بزرگ ممکن است به مثانه یا روده فشار وارد کنند.
- در موارد نادر، کیست‌های بزرگ باعث مشکلات باروری شده و ناباروری می‌آورند.
- اگرچه بسیار نادر است، اما امکان تبدیل شدن کیست درموئید به یک تومور بدخیم وجود دارد.
کیست درموئید تخمدان چه زمانی بوجود می‌آید؟
کیست درموئید تخمدان (Dermoid cyst) نوعی کیست تخمدانی است که به صورت توده ای در داخل تخمدان ایجاد می شود. این نوع کیست تخمدانی برای زنان در هر سنی قابل تشخیص است اما بیشتر در سنین باروری یا جوانی تشخیص داده می‌شود. این بافت‌ها می‌توانند شامل بافت مویی، بافت چربی، بافت استخوانی یا عضلانی باشند. در بسیاری از موارد، کیست درموئید تخمدان به شکل گرد یا بیضی است و در بدو تولد در برخی افراد وجود دارد اما پنهان باقی مانده است.
علت ایجاد کیست درموئید تخمدان
علت ایجاد کیست درموئید تخمدان هنوز به طور دقیق مشخص نشده است. اما به طور کلی، این کیست ها به علت تغییرات بالقوه در رشد تخمدان هنگام تولید سلول جنین شکل می‌گیرند. بعلاوه عوامل زیر می‌توانند در ایجاد کیست درموئید تخمدان نقش داشته باشند:
1- تغییرات در تکامل تخمدان
در طول رشد تخمدان در دوران جنینی، برخی سلول‌ها به طور ناشناخته درون تخمدان قرار می‌گیرند و به تشکیل بافت های مختلفی مانند بافت مویی یا چربی منجر می‌شوند.
2- عوامل ژنتیکی
وجود عوامل ژنتیکی و وراثتی ممکن است نقشی در ایجاد کیست درموئید تخمدان داشته باشد. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که برخی از کیست های درموئید تخمدان می‌توانند در خانواده‌ها به طور ژنتیکی منتقل شوند.
3- اختلال در تخلیه تخمدان
تخمدان‌ها معمولاً تخمک و فولیکول را به خوبی آزاد و تخلیه می‌کنند. اما در برخی موارد، تخمدان ممکن است اختلال در تمایل به آزاد سازی تخمک داشته باشد و به جای آن کیست درموئید تشکیل شود.
4- عوامل هورمونی
تغییرات در سطح هورمون‌ها مانند استروژن و پروژسترون نیز در ایجاد کیست درموئید تخمدان نقش دارد.
📷 عکس کیست درموئید
علائم کیست درموئید تخمدان
علائم وجود کیست مویی تخمدان در افراد مختلف است و با توجه به شدت و بزرگی کیست متفاوت است. در ادامه برخی از علائم وجود کیست درموئید را بیان می‌کنیم.
- درد ناحیه شکم که ممکن است صورت ملایم یا شدید باشد و معمولا در ناحیه پایین شکم یا در منطقه تخمدان حس می‌شود. در برخی موارد، درد به دلیل بزرگی کیست و فشار آن بر بافت های اطراف ایجاد می‌شود.
- در برخی از موارد، کیست مویی تخمدان می‌تواند به اندازه بزرگی رشد کند و باعث تورم تخمدان شود. این تورم گاهی به صورت محسوس در ناحیه شکم پایین دیده می‌شود.
- برخی از زنان با کیست مویی تخمدان تغییرات در الگوی پریودی خود را تجربه کنند. مشکلات مانند پریود نامنظم، قاعدگی نامنظم، خونریزی بین پریودها و یا خونریزی شدید ممکن است رخ دهد.
- عفونت، مشکلات ادراری، حالت تهوع و استفراغ، تب و لرز، افزایش وزن و خونریزی داخلی یا ترشحات غیرعادی از تخمدان از علائم نادر اما ممکن این عارضه است.
علائم بزرگ شدن کیست درموئید
کیست درموئید اغلب بدون علامت است، اما با بزرگ شدن ممکن است علائمی برای بیمار ایجاد کند که به اندازه کیست، محل آن و فشار بر اندام‌های مجاور بستگی دارد. اگر علائم زیر را دارید، برای تشخیص دقیق و درمان مناسب، در اسرع وقت به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید؛
- احساس درد در ناحیه لگن که ممکن است مداوم یا متناوب باشد.
- احساس پری یا سنگینی در شکم
- یبوست یا احساس نیاز مکرر به اجابت مزاج
- احساس فشار بر مثانه و مشکل در تخلیه کامل مثانه
- باد کردن و بزرگ شدن اندازه شکم به دلیل رشد کیست
- ایجاد حالت تهوع و استفراغ در صورت فشار کیست بر دستگاه گوارش.
کیست درموئید در کودکان
کیست درموئید در اثر ناهنجاری در رشد سلول‌های پوستی در دوران جنینی ایجاد می‌شود. این سلول‌ها به جای اینکه به سطح پوست مهاجرت کنند، در عمق بافت‌ها محبوس می‌شوند و تشکیل کیست می‌دهند. تخمدان ها در دختران، سر و گردن و ستون فقرات شایع‌ترین مکان‌ها برای ایجاد کیست درموئید است.
کیست درموئید در کودکان معمولا به صورت یک توده نرم و متحرک زیر پوست احساس می‌شود. در بسیاری از موارد، کیست درموئید بدون درد است اما در صورت عفونت یا التهاب، ممکن است اطراف کیست قرمز و متورم شود. همچنین تشخیص این عارضه در کودکان با معاینه فیزیکی و انجام آزمایش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی انجام می‌شود.
درمان کیست درموئید در نوزادان و شیرخواران
در صورتی که کیست کوچک باشد و مشکلی ایجاد نکند، پزشک ممکن است تصمیم بگیرد که صرفا کیست را تحت نظر داشته باشد و درگیری خاصی با آن نداشته باشد. اما در صورتی که کیست بزرگ باشد، رشد کند، عفونت کند یا باعث ایجاد مشکل شود، جراحی برای برداشتن آن ضروری است. جراحی معمولاً یک روش ایمن و موثر برای درمان سریع و بی دردسر کیست درموئید است.
سرعت رشد کیست درموئید چطور است؟
سرعت رشد کیست درموئید تخمدان در اغلب موارد آهسته است. این کیست‌ها اغلب از بدو تولد وجود دارند اما ممکن است تا بزرگسالی تشخیص داده نشوند. سرعت رشد آن‌ها به عوامل مختلفی از جمله اندازه اولیه کیست، سن فرد و تغییرات هورمونی بستگی دارد.
نکته مهم این است که برخی کیست‌های درموئید ممکن است بدون هیچ علامتی سال‌ها بدون تغییر باقی بمانند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به سرعت رشد کنند. به همین دلیل، پیگیری منظم توسط پزشک حتی در همان سنین کودکی برای بررسی تغییرات اندازه و وضعیت کیست بسیار مهم است.
کیست درموئید تخمدان چه زمانی نیاز به درمان دارد؟
همانطور که اشاره شد، بیشتر کیست‌های درموئید تخمدان خطرناک نیستند و معمولا به صورت خودبخودی از بین رفته و به درمان نیاز ندارند اما لازم است تحت درمان پزشکی قرار گیرد. اکثر این کیست‌ها بدون علائم خاصی تشخیص داده می‌شوند. با این حال، در برخی موارد نادر، کیست درموئید تخمدان علائم و عوارض مشکل آفرینی ایجاد می‌کند و نیاز به بررسی و درمان دارد؛
- در صورتی که کیست درموئید تخمدان به اندازه بزرگی رشد کند و فشار زیادی به اطراف تخمدان یا سایر اعضای نزدیک داشته باشد، درد شدید، تورم، فشار در ناحیه شکم و مشکلات دیگر را منجر می‌شود.
- در برخی موارد نادر که کیست درموئید تخمدان عفونت پیدا می‌کند که می‌تواند به علائمی مانند تب، درد شدید، تورم و تغییر رنگ و ترشحات غیرعادی منجر شود.
نحوه تشخیص کیست درموئید تخمدان
تشخیص کیست درموئید تخمدان عموما از طریق فرآیند تخصصی انجام می‌شود. جهت تشخیص کیست درموئید تخمدان روش های مختلفی وجود دارد. برخی از این روش ها را در ادامه بیان می‌کنیم. پزشک ابتدا تاریخچه پزشکی شما را بررسی می‌کند و سوالاتی در مورد علائم، شدت و مدت زمان آن‌ها، الگوی پریود، سابقه بارداری و سایر جزئیات مرتبط با وضعیت تخمدان‌های شما می‌پرسد.
پزشک از طریق بررسی وضعیت جسمی شما، به ویژه ناحیه شکم و تخمدان‌ها، علائمی مانند تورم، درد یا حساسیت را بررسی می‌کند. برای تایید تشخیص کیست درموئید تخمدان، تصویربرداری انجام می‌شود. این تست ها شامل سونوگرافی تخمدان با استفاده از سونوگرافی ترانس‌واژینال (transvaginal ultrasound) است که تصاویر با دقت بالا از تخمدان‌ها و کیست‌ها را فراهم می‌کند.
آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌های تخمدان مانند استروژن و پروژسترون و همچنین بررسی علائمی از التهاب یا عفونت استفاده می‌شود.
در موارد نادر، اگر پزشک شک داشته باشد کیست شما غیرعادی است یا نیاز به بررسی بیشتر داشته باشد، بیوپسی تخمدان انجام می‌شود. در این روش، یک نمونه کوچک از بافت کیست یا تخمدان برداشت می‌شود و سپس تحت میکروسکوپ و پاتوبیولوژی بررسی می‌گردد.
با توجه به نتایج ارزیابی و تشخیص پزشک، درمان مناسب برای کیست درموئید تخمدان تعیین خواهد شد. بنابراین، بهتر است با پزشک خود در مورد علائم و نتایج تست‌ها به صورت دقیق صحبت کنید تا یک طرح درمانی مناسب برای شما تعیین شود.
عوارض کیست درموئید تخمدان
کیست درموئید تخمدان، اگرچه اغلب خوش‌خیم است، اما ممکن است عوارضی را به همراه داشته باشد. این عوارض عموما به اندازه کیست، محل آن و همچنین تغییرات هورمونی بدن بستگی دارد. شایع‌ترین عوارض کیست درموئید تخمدان شامل موارد زیر است:
1- درد لگن
درد مزمن به صورت احساس درد مداوم و مبهم در ناحیه لگن و یا درد حاد ناگهانی و شدید که اغلب به دلیل پیچ خوردگی تخمدان یا پارگی کیست رخ می‌دهد.
2- پیچ خوردگی تخمدان
پیچ خوردن تخمدان به دور رگ‌های خونی، باعث قطع خون‌رسانی و ایجاد درد شدید می‌شود و در صورت عدم درمان به موقع، ممکن است به تخریب بافت تخمدان و حتی نیاز به برداشتن آن منجر شود.
3- پارگی کیست
نشت محتویات کیست به داخل حفره لگن، باعث ایجاد التهاب و عفونت شده و باعث ایجاد چسبندگی بین اندام‌های لگنی، که می‌تواند منجر به درد مزمن و مشکلات باروری شود.
4- فشار بر اندام‌های مجاور
کیست‌های بزرگ ممکن است به مثانه یا روده فشار وارد کرده و باعث اختلال در عملکرد آن‌ها شوند.
5- مشکلات باروری
در برخی موارد، کیست درموئید می‌تواند باعث اختلال در تخمک‌گذاری و در نتیجه کاهش باروری شود.
5- سرطان و تومور بدخیم
خطر بدخیمی: اگرچه نادر است، اما امکان تبدیل کیست درموئید به یک تومور بدخیم وجود دارد.
*~ سوالات متداول درباره کیست درموئید ~*
بارداری با وجود کیست درموئید ممکن است. اما بهتر است در طول بارداری تحت نظر پزشک باشید تا از عوارض احتمالی جلوگیری شود. در برخی موارد ممکن است به جراحی نیاز باشد.
درموئید تخمدان به طور کلی توده ای بی‌خطر است و منجر به سرطان نمی شود. با این حال، در موارد نادر، توده‌های بزرگ‌تر ممکن است شروع به رشد کنند و علائمی مشابه سرطان تخمدان ایجاد کنند. در این صورت، نیاز به ارزیابی و درمان بیشتر وجود دارد.
بیشتر کیست های درموئید تخمدان نیاز به درمان جراحی ندارند، مگر اینکه علائم ناهنجاری از آن ها مشاهده شده و یا اندازه بزرگی داشته باشند یا تشخیص دقیقی نیاز داشته باشد. در صورت نیاز این کیست ها را با تکنیک جراحی، تخلیه می‌کنند.
اهمیت پیگیری زودهنگام کیست درموئید
کیست درموئید تخمدان در برخی خانم ها از همان ابتدای تولد وجود داشته و فقط علائم آن نهان بوده است. این کیست ها برای همه خانم ها با علائم و نشانه همراه نیستند و برخی از افراد در انجام تصویربرداری یا سونوگرافی های دورهای متوجه آن خواهند شد اما به طور کلی لازم است تا برای درمان و بهبود آن ها به جهت جلوگیری از اختلال برای بارداری، نیاز است تا تحت نظر بهترین دکتر زنان باشید.