علل ناباروری ممکن است در زنان، مردان و یا هر دوی آنها مشترک باشد. در زنان، مشکلات و بیماری های تخمدان مانند عدم تخمک‌گذاری، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و کیفیت نامرغوب تخمک‌ها می‌تواند عامل ناباروری باشد. در مردان نیز مشکلات اسپرم همچون کاهش تعداد اسپرم، ضعف حرکت و اشکال در شکل اسپرم می‌توانند تأثیر مستقیمی بر باروری مردان داشته باشند.
چه عواملی سبب ناباروری می شود؟
ناباروری می‌تواند به دلیل عوامل متعددی رخ دهد. در زیر، برخی از عوامل اصلی ناباروری در زنان و مردان را برای شما بازگو خواهیم کرد :
علل ناباروری در زنان
از مهم ترین علل ناباروری در زنان به شرح زیر است :
مشکلات تخمک گذاری
عمل لقاح و باروری از طریق تخمک گذاری انجام می شود. در صورتی که روند تخمک گذاری با اختلال مواجه شود، فرد دچار ناباروری می شود. افرادی که دچار این اختلال می باشند دارای یکی از دو حالت می باشند :
- دوران قاعدگی ندارند
- دوران قاعدگی نامنظم دارند.
در مواقعی هم دوران قاعدگی منظم می باشد ولی روند تخمک گذاری به صورت طبیعی نمی باشد.
مشکلات لوله های رحمی
یکی از شایع ترین علل ناباروری در زنان مربوط به اختلالات لوله های رحمی است. در برخی موارد لوله های رحمی به دلایلی نظیر عفونت، آندومتریوز یا چسبندگی بعد از جراحی مسدود می شود. ممکن است بخشی از لوله ها دچار انسداد شوند یا به طور کامل بسته شوند.
اختلال در گردش خون
مشکلاتی مانند ورم اندومتریوم (تجمع خون در دیواره رحم) و عوامل خونریزی غیرطبیعی می‌توانند به ناباروری زنان منجر شوند.
مشکلات هورمونی
عواملی مانند اختلال در تولید هورمونهای تخمدانی (FSH و LH) و نقص یا افزایش هورمون پرولاکتین می‌توانند به ناباروری زنان کمک کنند.
علل ناباروری در مردان
از مهم ترین علل ناباروری در مردان به شرح زیر است :
مشکلات هورمونی
عواملی مانند کاهش سطح هورمون تستوسترون، اختلال در تولید هورمونهای مرتبط با باروری (FSH و LH) و اختلال در تعادل هورمونی می‌توانند نیز به ناباروری مردان منجر شوند.
مشکلات مربوط به اسپرم
اسپرم عامل مهم ایجاد لقاح می باشد در صورتی که دارای اختلال شود ناباروری اتفاق می افتد. از جمله مواردی که در اسپرم مردان غیرطبیعی بوده و باعث ناباروری مرد می شود به شرح ذیل می باشد:
- تولید اسپرم به تعداد کم
- کامل نشدن و به بلوغ نرسیدن اسپرم
- فرم غیر عادی اسپرم
- اختلال در فعالیت اسپرم (اسپرم نتواند به تخمک برسد)
از مواردی که می تواند در اسپرم ها تاثیر بگذارد می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- عوارض بیماری های عفونی مانند اوریون که باعث عفونت در دستگاه تناسلی مرد و اختلال در بیضه می شود.
- اختلال در عملکرد و رشد هورمون ها نظیر هورمون FSH و LH که بر روند هورمون هایی مانند تستوسترون و اسپرم تاثیر منفی می گذارد.
- ایجاد اختلال در سیستم ایمنی بدن
- تولید ماده ای به نام آنتی بادی توسط اسپرم که باعث کم شدن تحرک و فعالیت اسپرم و چسبندگی آن ها می شود( در برخی از مردان دیده می شود)
انسداد لوله های اسپرم
عواملی مانند عفونت‌ها، عمل جراحی قبلی و برخی مشکلات تولیدی می‌توانند باعث انسداد لوله‌های اسپرم شوند.
واریکوسل
پیچ خورن رگ های درون بیضه که بر فعالیت و تولید اسپرم اثر گذاشته و آن را دچار اختلال می کند.
ویژگی های مشترک علل ناباروری در زنان و مردان
بعضی از علل ناباروری در زنان و مردان می‌توانند مشترک باشند. در زیر، چند ویژگی مشترک بین علل ناباروری در زنان و مردان آورده شده است:
- عوامل هورمونی: تنظیم هورمون‌ها در هر دو جنس برای تولید صحیح تخمک و اسپرم ضروری است. اختلالات هورمونی می‌توانند در هر دو جنس منجر به ناباروری شوند.
- عوامل التهابی: التهابات در سازمان تناسلی می‌توانند باعث تخریب بافت‌های تخمکی و اسپرمی شوند و منجر به ناباروری در زنان و مردان شوند.
- عوامل رحمی: مشکلات رحمی مانند عفونت‌ها
علل ناباروری در زنان و مردان چگونه تشخیص داده می‌شوند؟
تشخیص علل ناباروری در زنان و مردان ممکن است شامل یک سری ارزیابی‌ها و آزمون‌ها باشد. در ادامه، روش‌های تشخیص علل ناباروری در هر دو جنس را برای شما توضیح می‌دهم:
تشخیص علل ناباروری در زنان
تشخیص علل ناباروری در زنان به شرح زیر است :
- سوابق پزشکی و معاینه فیزیکی: پزشک ابتدا سوابق پزشکی جامعی را از فرد تهیه کرده و آن را مورد بررسی قرار می دهد. سپس معاینه فیزیکی شامل بررسی ناحیه تناسلی و نواحی مربوط را انجام می دهد.
- آزمایش‌های خون: آزمایش خون می‌تواند شامل اندازه‌گیری سطوح هورمونهای تناسلی مانند استروژن، پروژسترون، فولیکول‌ها محرک هورمون (FSH)، لوتئینیزینگ هورمون (LH) و پرولاکتین باشد. این آزمایش‌ها می‌توانند اختلالات هورمونی را شناسایی کنند.
- سونوگرافی: این آزمون با استفاده از امواج صوتی تصاویری از رحم، لوله‌های فالوپی و تخمدان‌ها ارائه می‌دهد. سونوگرافی می‌تواند اختلالات ساختاری را مشخص کند، مانند توده‌های رحمی یا وجود سیست‌ها در تخمدان‌ها.
- آزمون‌های تخمک‌گیری: این آزمون‌ها شامل آزمون‌های تخمک‌گیری مانند آزمون تخمک‌گیری و هیستروسالپینگرافی (HSG) می‌شوند. این آزمون‌ها به بررسی سلامت لوله‌های فالوپی و رحم کمک می‌کنند.
تشخیص علل ناباروری در مردان
- تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی: پزشک ابتدا سوابق پزشکی کاملی را از مرد تهیه کرده و آن را مورد بررسی قرار می دهد. سپس معاینه فیزیکی شامل بررسی ناحیه تناسلی و نواحی مربوط را انجام می دهد.
- آزمایش‌های خون: آزمایش خون می‌تواند شامل اندازه‌گیری سطوح هورمونهای تناسلی مانند تستوسترون، دیهیدروآندروسترون (DHEA) و هورمونهای مرتبط با تولید اسپرم باشد.
- آزمایش اسپرم: آزمایش اسپرم یا سپرمولوگرافی، که به عنوان آنالیز اسپرم شناخته می‌شود، نمونه اسپرم را بررسی می‌کند. این آزمون شامل بررسی عواملی مانند تعداد، حرکت و شکل اسپرم‌ها است.
- آزمون‌های تصویربرداری: آزمایش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپی در زنان و سونوگرافی بیضه‌ها و مجاری اسپرمی در مردان می‌تواند اختلالات ساختاری را نشان دهد.
با توجه به نتایج این آزمون‌ها و تاریخچه پزشکی کامل، پزشک ممکن است به تشخیص علل ناباروری بپردازد و برنامه درمانی مناسب را برای فرد در نظر بگیرد. در برخی موارد، برای تشخیص دقیق‌تر، ممکن است نیاز به آزمون‌های تکمیلی دیگری مانند بیوپسی بافتی یا لاپاراسکوپی وجود داشته باشد.
تشخیص ناباروری یک فرآیند پیچیده است و به مشاوره و بررسی پزشک متخصص ناباروری دارد.