تاثیر استرس بر ناباروری بر خلاف باورهایی که وجود دارد بسیار کم است و نمی‌توان گفت که استرس به تنهایی باعث ناباروری می شود. عوامل مختلفی در ناباروری تاثیر گذار هستند که استرس نیز جزئی از آن‌ها بوده و تنها بخش کوچکی را در بر دارد. در ادامه این مقاله از سایت دکتر بهناز عطار شاکری همراه ما باشید تا با تاثیر استرس بر ناباروری آشنا شوید.
تاثیر روانشناختی استرس بر سلامت تخمدان و باروری
تاثیر روان شناختی استرس بر سلامت تخمدان و باروری می‌تواند متنوع باشد. استرس مزمن و شدید تاثیر بر عملکرد سیستم تناسلی زنان داشته و به طور کلی عملکرد تخمدان ها و باروری را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در زیر به برخی از تاثیرات استرس بر ناباروری اشاره می‌شود:
استرس می‌تواند تأثیر مستقیمی بر سطح هورمون های زنانه داشته باشد. استرس می‌تواند باعث تغییرات در سطح هورمون هایی مانند استروژن و پروژسترون شود که ممکن است تأثیر منفی بر تخمدان ها و تنظیم دوره قاعدگی داشته باشد.
استرس منجر به نامنظمی دوره قاعدگی می‌شود. نامنظمی در دوره قاعدگی، باعث کاهش فرصت های باروری می‌شود و مشکلاتی در برنامه‌ریزی برای باردار شدن ایجاد می‌کند.
استرس و اضطراب می‌تواند باعث ایجاد تغییرات در ساختار و عملکرد تخمک ها شود و احتمال تخریب تخمک ها را افزایش دهد.
استرس باعث اختلالات در عملکرد عضلات رحم می‌شود و توانایی رحم برای پذیرش و تثبیت جنین را کاهش می‌دهد.
استرس اثر بسیار منفی بر نتایج درمان ناباروری با IUI و درمان ناباروری با IVF خواهد داشت. استرس باعث کاهش احتمال موفقیت در این روش‌ها خواهد شد.
مدیریت استرس و اضطراب، بهبود سلامت تخمدان و باروری را تسهیل می‌کند. روش‌های مدیریت استرس مانند ورزش، تمرینات تنفس عمیق، مدیتیشن، روش های آرامش بخش مانند یوگا و مشاوره روانشناختی می‌تواند به شما کمک می‌کند تا با استرس بهتر مقابله کنید و تأثیرات آن بر سلامت تخمدان و باروری را کاهش دهید.
آیا استرس می‌تواند عامل اصلی ناباروری باشد؟
استرس را نمی‌توان تنها عامل ناباروری در زوجین دانست. افراد زیادی هستند که درگیر مشکلات ناباروری هستند که استرس نیز می‌تواند جزئی از عوامل تاثیر گذار بر ناباروری باشد. وقتی خانمی درگیر استرس و اضطراب شدید باشد، این استرس بر روی هورمون‌های او تاثیر گذاشته و باعث بروز اختلال می‌شود. ولی در حالت کلی نمی‌توان استرس را عامل اصلی در ناباروری بیان کرد.
با این حال اگر شخصی درگیر استرس و اضطراب است و قصد بارداری دارد؛ حتما باید این مشکل خود را با کمک پزشکان متخصص رفع نماید تا تاثیر اندکی که بر ناباروری دارد از بین برود.
تاثیر استرس بر هورمون ها
استرس نقش مهمی بر هورمون‌های باروری دارد. در ادامه به مهم ترین آن ها اشاره خواهیم کرد :
هورمون کورتیزول
با افزایش استرس، سطح کورتیزول در بدن نیز افزایش پیدا می‌کند و همین امر باعث می‌شود تا اثرات منفی بر روی بدن داشته باشد. از جمله تاثیرات هورمون کورتیزول می‌توان به افزایش سطح استروژن و کاهش سطح تستوسترون اشاره کرد.
هورمون لوتئینیزه (LH)
استرس بر روی هورمون LH تاثیر مستقیمی دارد. در صورتی که شخص دچار استرس باشد، هورمون LH در بدن شخص کاهش پیدا کرده و تخمک گذاری و اسپرم سازی نیز کاهش پیدا می‌کند. همین امر منجر به ایجاد مشکلات ناباروری در زوجین می‌شود.
تاثیر استرس بر هورمون رشد GH
افرادی که استرس زیادی دارند، در هورمون‌های رشد آن ها اختلال ایجاد می‌شود. اختلال ایجاد شده در هورمون رشد بر روی تنظیم تخمک گذاری و اسپرم سازی تاثیرگذار است. چرا که با کم شدن هورمون رشد، باروری نیز کاهش پیدا می‌کند.
هورمون فولیکول ستیموله (FSH)
استرس می‌تواند در سطح هورمون FSH تاثیر می گذارد. این هورمون نقش مهمی در رشد تخمک ها و تنظیم فرآیندهای تناسلی دارد. افزایش استرس، باعث کاهش سطح FSH شده که می‌تواند اثر منفی بر تخمک سازی و باروری داشته باشد.
هورمون پرولاکتین
شخصی که درگیر استرس است، پرولاکتین در بدن او افزایش پیدا می‌کند و بالا رفتن پرولاکتین در بدن به بروز عملکرد در تخمک و اسپرم منجر می‌شود.
هورمون‌های تیروئید
هورمون تیروئید نیز در اثر استرس دچار اختلال می‌شود و سطح تیروئید در بدن تغییر می‌کند. بروز تغییرات در هورمون‌های تیروئیدی منجر به کاهش باروری می‌شود.
ارتباط بین استرس و هورمون‌های باروری همچنان در جریان است و آگاهی ما از این ارتباط در حال گسترش است. اما مهم است بدانید که نحوه تأثیر استرس بر هورمون باروری بسیار پیچیده است و تاثیرات استرس بر هورمون‌ها ممکن است بین افراد متفاوت باشد. همچنین، عوامل دیگری مانند ژنتیک، عوامل محیطی و سبک زندگی نیز بر هورمون‌های موثر در باروری نقش خواهند داشت.
راهکارهای مدیریت استرس برای افزایش احتمال موفقیت در باروری
با افزایش استرس، سطح کورتیزول در بدن نیز افزایش پیدا می‌کند و همین امر باعث می‌شود تا اثرات منفی بر روی بدن داشته باشد. از جمله تاثیرات هورمون کورتیزول می‌توان به افزایش سطح استروژن و کاهش سطح تستوسترون اشاره کرد.
تغیر سبک زندگی
یکی از معضلاتی که در بارداری وجود دارد اضافه وزن است. همچنین افرادی که درگیر خوردن غذاهای چرب و فست فودی هستند دچار مشکلات ناباروری می‌شوند. از این رو قبل از اقدام به بارداری بهتر است سبک زندگی را تغییر داده و سالم خوری داشته باشید.
تمرین فیزیکی
فعالیت بدنی منظم می‌تواند به شما کمک کند که استرس را کاهش دهید. تمرین های ملایم مانند پیاده روی، شنا یا یوگا می‌توانند به شما کمک کنند احساس آرامش و راحتی بیشتری داشته باشید.
تمرینات تنفس عمیق
تنفس عمیق و آگاهانه می‌تواند روشی موثر برای کاهش استرس باشد. با تمرین تنفس عمیق، شما می‌توانید عمق تنفس خود را افزایش داده و تنش‌ها را کاهش دهید.
مدیتیشن
مدیتیشن و تمرینات آرامش بخش مانند تمرکز بر روی نفس، تمرکز بر روی تصویر سازی مثبت، یا گوش دادن به موسیقی آرامش بخش می‌تواند به شما کمک کند استرس را کاهش دهید و ذهن خود را آرام کنید.
مراقبت های لازم از خود
وقت بگذارید تا به خودتان مراقبت کنید و فعالیت هایی که لذت می‌برید را انجام دهید. خواب کافی، تغذیه سالم، استراحت مناسب و انجام فعالیت‌هایی که شما را شاد و راضی می‌کنند، می‌توانند به شما کمک کنند استرس را کاهش دهید.
مشاوره روانشناختی
مشاوره روانشناختی یا حمایت از لحاظ روانی می‌تواند به شما کمک کند با استرس مواجه شوید و راه‌حل‌های مؤثری برای مدیریت آن بیابید. ارتباط با دیگرانی که تجربیات مشابهی دارند نیز می‌تواند مفید باشد.
استفاده از روش‌های مهارت‌آموزی
یادگیری روش های مهارت آموزی مانند تکنیک های تنظیم رفتار، تکنیک های تفکر مثبت و تمرین های تمرکز و تمرین ذهنی می‌تواند به شما کمک کند استرس را کاهش دهید و با موقعیت های نامطلوب بهتر مقابله کنید.
حمایت زوج ها از همدیگر
درک و حمایت همسر یا شریک زندگی شما نقش مهمی در مدیریت استرس و افزایش احتمال موفقیت در باروری دارد. به اشتراک گذاشتن احساسات و نگرانی‌ها، همدلی و تعامل میان شما و همسرتان می‌تواند روابط را تقویت کرده و به شما کمک کند با استرس مربوط به باروری مواجه شوید.
هر فرد و شرایط باروری منحصر به فردی دارد و راهکارهای مدیریت استرس ممکن است برای هر کسی متفاوت باشد. اگر استرس شما مرتبط با باروری بسیار شدید است یا اثرات منفی بر زندگی شما دارد، بهتر است با بهترین متخصص ناباروری مشورت کنید. این متخصصین راهنمایی های دقیق تری برای مدیریت استرس و افزایش احتمال موفقیت در باروری به شما ارائه دهند.