درمان توده تخمدان به دلیل تشکیل آن و شرایط جسمانی بدن زن بستگی دارد. این توده‌ها معمولا بدون علامت هستند و در معاینات معمول تشخیص داده می‌شوند. شناسایی به موقع و مدیریت صحیح توده‌های تخمدان نقش مهمی در پیشگیری از عوارض جدی و حفظ سلامت کلی بیمار دارد. امروزه با پیشرفت‌های علمی و روش‌های نوین تشخیصی و درمانی، امکان بررسی دقیق و انتخاب بهترین مسیر درمانی برای هر بیمار فراهم شده است.
علائم وجود توده در تخمدان
وجود توده در تخمدان علائم مختلفی دارد که در برخی موارد آشکار نیست و بانوان معمولا به صورت تصادفی متوجه آن می‌شوند. با این حال، برخی علائم رایج که نشان دهنده وجود توده در تخمدان می‌باشد، عبارتند از:
1- درد شکم یا لگن
احساس درد یا ناراحتی در ناحیه شکم یا لگن، به خصوص در ناحیه پایین شکم، از علائم شایع توده های تخمدانی است. این درد دائمی یا متناوب می‌باشد.
2- اختلالات قاعدگی
توده های تخمدانی منجر به تغییرات در دوره قاعدگی می‌شوند. این تغییرات شامل دوره های قاعدگی نامنظم، خونریزی شدید یا لکه بینی می‌باشد.
3- حساسیت یا درد در حین مقاربت
برخی از توده های تخمدانی باعث احساس درد یا ناراحتی در حین رابطه جنسی می‌شوند.
4- نفخ یا احساس پری معده
وجود توده در تخمدان به احساس نفخ، فشار یا سنگینی در شکم منجر می‌شود.
5- درد در هنگام دفع ادرار یا اجابت مزاج
در برخی موارد، توده های بزرگ بر روی مثانه یا روده فشار می‌آورند و باعث احساس درد یا نیاز مکرر به دفع ادرار یا مشکلات گوارشی می‌شوند.
6- کاهش وزن یا افزایش وزن ناگهانی
برخی از توده ها باعث تغییرات غیرمعمول در وزن می‌شوند، از جمله کاهش یا افزایش وزن بدون دلیل مشخص.
7- احساس پر بودن یا سنگینی
در برخی موارد، افراد احساس می‌کنند که شکمشان پر یا سنگین است، حتی اگر به تازگی غذا نخورده باشند.
✍️ بیشتر بخوانید: کیست درموئید تخمدان
تشخیص توده تخمدان با لاپاراسکوپی
لاپاراسکوپی یک روش جراحی کم تهاجمی است که برای تشخیص و درمان توده های تخمدانی به کار می‌رود. در این روش، جراح یک برش کوچک در دیواره شکم ایجاد کرده و از طریق آن یک لوله نازک مجهز به دوربین را وارد شکم می‌کند تا وضعیت تخمدان ها و سایر اعضای داخلی را مشاهده کند.
با استفاده از این ابزار، جراح توده تخمدان را شناسایی کرده و ویژگی های آن را بررسی می‌کند. در صورتی که توده مشکوک باشد، امکان برداشتن نمونه بافت یا حتی برداشتن کامل توده از طریق لاپاراسکوپی وجود دارد. این روش با حداقل خونریزی، زمان بهبودی کوتاه و خطرات کمتری نسبت به جراحی های باز همراه است.
تشخیص سرطان تخمدان با سونوگرافی
سونوگرافی یکی از روش های غیرتهاجمی و مؤثر برای تشخیص سرطان تخمدان است که با استفاده از امواج صوتی تصاویر دقیقی از ساختارهای داخلی بدن ایجاد می‌کند. در این روش، پروب سونوگرافی به ناحیه شکم یا واژن قرار داده می‌شود و امواج صوتی بازتاب شده از تخمدان ها به تصویر تبدیل می‌شود.
اگر توده ای در تخمدان مشاهده شود که ویژگی هایی نظیر سایز بزرگ، شکل نامنظم یا وجود مایع در آن وجود داشته باشد، مشکوک به سرطان تخمدان است. سونوگرافی به تنهایی نمی‌تواند سرطان تخمدان را تشخیص دهد، اما اطلاعات اولیه مهمی ارائه می‌دهد و در صورت شناسایی توده مشکوک، پزشک برای تایید تشخیص، از آزمایش های اضافی مانند بیوپسی، سی‌تی‌اسکن یا MRI استفاده می‌کند.
روش های درمان توده تخمدان
درمان توده تخمدان بستگی به نوع، اندازه، محل و وضعیت سلامتی عمومی فرد دارد. برخی از روش های درمانی متداول برای توده های تخمدانی عبارتند از:
↲ مشاهده و پیگیری توده‌های خوش‌خیم
اگر توده تخمدان خوش‌خیم باشد ، عموما پزشک فقط آن را تحت نظر می‌گیرد و به طور منظم سونوگرافی یا معاینات دیگر انجام می‌دهد تا تغییرات آن را پیگیری کند. در صورتی که توده به طور غیر منتظره بزرگتر شود یا علائمی ایجاد کند، درمان‌های دیگری پیشنهاد خواهد شد.
↲ دارو درمانی توده تخمدانی
در برخی موارد، مخصوصاً اگر توده به دلیل اختلالات هورمونی و کیست تخمدان باشد، پزشک داروهایی مانند قرص های ضد بارداری را برای تنظیم هورمون ها تجویز می‌کند. این داروها به کاهش اندازه کیست ها کمک می‌کنند و از تشکیل کیست تخمدان در پریودی جلوگیری می‌کنند.
↲ جراحی توده تخمدان
در صورتی که توده تخمدان مشکوک به بدخیمی باشد یا علائم شدیدی مانند درد، خونریزی غیرعادی، یا اختلالات قاعدگی ایجاد کند، جراحی برای برداشتن توده توصیه می‌شود. روش های جراحی عبارتند از:
- لاپاراسکوپی؛ که یک روش کم تهاجمی است که از طریق چند برش کوچک به بررسی و برداشتن توده پرداخته می‌شود.
- لاپاراتومی؛ در مواردی که توده بزرگ است یا احتمال بدخیمی وجود دارد، انجام می‌شود در جراحی تنها توده برداشته می‌شود یا در موارد بدخیم، تخمدان و بافت های اطراف آن نیز برداشته می‌شوند.
↲ شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی سرطان تخمدان
اگر توده تخمدان به عنوان سرطان تشخیص داده شود، نیاز به شیمی درمانی، رادیوتراپی یا درمان های ترکیبی برای از بین بردن سلول های سرطانی وجود دارد. این درمان ها معمولاً پس از جراحی برای از بین بردن سلول های باقی مانده سرطانی تجویز می‌شوند.
عوامل خطر توده تخمدان برای سلامتی و بارداری
- سن بالای ۴۰ سال
- تاریخچه خانوادگی سرطان تخمدان
- اختلالات هورمونی
- آندومتریوز
- چاقی و سبک زندگی ناسالم
- ناباروری یا مشکلات باروری قبلی
- استفاده طولانی مدت از داروهای هورمونی
- عدم بارداری یا بارداری های دیرهنگام
- سابقه کیست های تخمدانی
- سیگار کشیدن مداوم
عوارض عدم خارج کردن توده تخمدان
- توده های تخمدانی به تدریج بزرگ می‌شوند و به ارگان های اطراف فشار وارد می‌کنند. این فشار منجر به درد شدید در شکم یا لگن، نفخ، مشکل در دفع ادرار یا اجابت مزاج و حتی درد در حین مقاربت می‌شود.
- توده‌ها به ویژه کیست ها، به طور ناگهانی پاره می‌شوند یا دچار پیچ خوردگی تخمدان می‌شوند که این اتفاق به شدت دردناک بوده و نیاز به جراحی فوری برای جلوگیری از آسیب به تخمدان و دیگر اعضای شکم دارد.
- برخی از توده های تخمدانی، به ویژه آنهایی که با کیست های عملکردی یا اندومتریوز همراه هستند، بر تخمک گذاری یا عملکرد طبیعی تخمدان تاثیر می‌گذارند. عدم درمان این توده‌ها منجر به مشکلات ناباروری و کاهش شانس بارداری می‌شود.
- توده‌های تخمدانی در برخی موارد سرطانی می‌شوند. در صورتی که توده مشکوک به بدخیمی باشد و به موقع درمان یا خارج نشود، سرطان تخمدان گسترش می‌یابد و به سایر اعضای بدن منتقل می‌شود. سرطان تخمدان در مراحل اولیه بدون علامت می‌باشد، بنابراین تشخیص زودهنگام و خارج کردن توده شانس بهبودی و درمان را افزایش می‌دهد.
- توده‌های تخمدانی باعث اختلال در هورمون ها می‌شوند که به تغییرات در چرخه قاعدگی و خونریزی غیرطبیعی منجر می‌شود. در برخی موارد، این اختلالات باعث ایجاد علائم آزاردهنده ای مانند خونریزی های غیرقابل پیش‌بینی یا دردناک می‌شوند.
- در صورتی که توده تخمدان دچار عفونت شود، منجر به التهاب و گسترش عفونت به سایر بخش های شکم می‌شود. این وضعیت نیاز به درمان فوری دارد و در صورت عدم درمان، عواقب جدی تری ایجاد می‌کند.
در نهایت به یاد بسپارید..
توده‌های تخمدان مشکلات مختلفی را برای سلامت جسمی و باروری ایجاد می‌کنند. تشخیص به موقع و درمان مناسب این توده ها، چه خوش خیم و چه بدخیم، از بروز عوارض جدی جلوگیری می‌کند.
از این رو، اهمیت پیگیری منظم وضعیت تخمدان ها، به ویژه در صورت مشاهده علائم مشکوک مانند درد شکم، اختلالات قاعدگی یا مشکلات باروری، غیرقابل انکار است. مراجعه به پزشک و انجام آزمایش های لازم، به شما این امکان را می‌دهد که در مراحل اولیه از مشکلات احتمالی جلوگیری کنید و سلامت خود را حفظ نمایید.
*~ سوالات متداول درباره درمان توده تخمدان ~*
بسیاری از توده های تخمدان خوش خیم هستند و نیاز به جراحی ندارند. پزشک تنها توصیه به پیگیری و مشاهده منظم می‌کند. جراحی زمانی لازم است که توده مشکوک به بدخیمی باشد یا علائمی مانند درد شدید یا خونریزی غیرطبیعی ایجاد کند.
پیشگیری قطعی برای توده‌های تخمدانی وجود ندارد، اما حفظ وزن سالم، تغذیه مناسب، و مراقبت از سلامت هورمونی از طریق ورزش و استفاده از داروهای کنترل هورمونی به تشخیص و کاهش ریسک کمک می‌کند.
اگر تخمدان سالم باقی بماند و توده تنها از یک بخش آن برداشته شده باشد، احتمال بارداری هنوز وجود دارد. در مواردی که تخمدان یا بافت های آن به طور کامل برداشته شوند، باروری غیر ممکن است.