لاپاراسکوپی هیسترکتومی نوعی جراحی است که در آن خارج کردن رحم توسط جراح با لاپاراسکوپ انجام میشود. برای بسیاری از خانم‌ها این عمل به عنوان راه حل نهایی بیماری‌های زنان پیشنهاد میشود تا مسیر درمان به خوبی و درستی پیش‌رود. در این روش جراحی ممکن است علاوه بر رحم نیاز باشد قسمت‌های دیگری همچون تخمدان‌ها نیز برداشته شود که بسته به صلاحدید پزشک انجام خواهد شد. در این مقاله از سایت دکتر بهناز عطار شاکری قصد داریم به طور گشترده درباره هسترکتومی لاپاراسکوپی، طریقه انجام و موارد به کارگیری آن صحبت کنیم.
هیسترکتومی به چه معناست؟
رحم (Uterus) عضوی از سیستم تولید مثل خانم‌ها است که بین مثانه و راست‌روده قرار می‌گیرد و وظیفه آن نگهداری و پرورش جنین تا زمانی است که از شکم مادر خارج شود.هیسترکتومی (Hysterectomy) دراصطلاح پزشکی به معنای عمل خارج کردن رحم با لاپاراسکوپی شناخته میشود. از این روش به منظور پیشگیری و درمان دردهای مزمن، عفونت‌ها و انواع سرطان و بیماری‌ها استفاد میشود.
اینکه در این عمل چه میزان از رحم برداشته شود (که معمولا تمام آن را پزشکان خارج می‌کنند) و یا نیاز به برداشتن تخمدان‌ها همراه با آن باشد، طبق نظر و تصمیم پزشک اتفاق می‌افتد. متاسفانه بعد از انجام این عمل امکان باروری برای خانم‌ها امکان‌پذیر نخواهد بود مگر با نگه‌داشتن تخمدان‌ها و استفاده از سایر روش‌های بارداری که خارج رحم انجام میشود.
مزایای عمل هیسترکتومی
- از بین بردن چسبندگی جفت (Placenta Accreta)
- درمان افتادگی رحم (Uterine prolapse)
- درمان خونریزی‌های غیرطبیعی
- درمان و جلوگیری از رشد فیبروم رحم (Uterine fibroids)
- درمان سرطان‌هایی مثل رحم، تخمدان، دهانه رحم و آندومتر
- درمان بیماری التهابی لگن
- درمان آدنومیوز (Adenomyosis)
- درمان آندومتریوز (Endometriosis)
- درمان هایپرپلازی (Hyperplasia)
- از بین بردن عوارض شدید بعد از زایمان
منظور از خارج کردن رحم با لاپاراسکوپی چیست؟
لاپاراسکوپی یکی از شایع ترین و دومین عمل جراحی در زنان محسوب میشود. در این روش رحم و دهانه رحم بطور کامل تخلیه میشود، البته اگر عمل جراحی جزئی باشد دهانه رحم در بدن باقی می‌ماند. این عمل بیشتر برای زنانی توصیه میشود که سنی بالاتر از 40 سال دارند.
برداشتن رحم با لاپاراسکوپی باید متخصص مجربی صورت بگیرد که آموزش‌های لازم این عمل را دیده باشد، چرا که این عمل برای سلامتی زنان بسیار مهم و اساسی است. اما نگران نباشید چرا که روند این عمل و بهبودی پس از آن برای بسیار کوتاه بوده و شخص پس از چند روز می‌تواند به روتین زندگی عادی خود برگردد.
هسترکتومی لاپاراسکوپی چه زمانی پیشنهاد میشود؟
در صورت مواجه شدن با موارد زیر و بررسی دقیق شرایط بیمار، در اغلب موارد پزشک متخصص زنان حتما اقدام به انجام عمل برداشتن رحم با لاپاراسکوپی خواهد کرد:
۱- داشتن خونریزی های شدید دوران قاعدگی
به خونریزی‌هایی گفته میشود که بیش از 7 روز طول بکشد یا اینکه شخص بیش از 80 میلی‌لیتر خون از دست بدهد. این خونریزی‌ها معمولا همراه با درد، گرفتگی، و خستگی است.
۲- وجود تومورهای غیر سرطانی یا فیبروم بدخیم
فیبروم‌ها توده‌های غیر سرطانی هستند که در رحم زنان رشد می‌کنند. فیبروم‌ها موجب خونریزی‌های شدید در دوران قاعدگی، درد در قسمت لگن، و مشکلات باروری می‌شوند.
۳- درگیری با انواع سرطان رحم، دهانه رحم و یا تخمدان
این نوع سرطان‌ها به طور معمول در مراحل اولیه علائمی ایجاد نمی‌کنند، در نتیجه بسیار مهم است که برای غربالگری سرطان رحم و یا برای سرطان تخمدان به طور منظم به پزشک متخصص زنان مراجعه فرمایید.
۴- تشخیص آدنومیوز
آدنومیوز اختلالی است که در آن بافت داخلی رحم در داخل دیواره‌های رحم رشد می‌کند. این بافت می‌تواند باعث درد در قسمت لگن، خونریزی‌های شدید در دوران قاعدگی، و مشکلات باروری شود.
۵- نشانه‌هایی از بیماری های عفونی زنان
بیماری‌های عفونی از جمله خونریزی‌های غیرطبیعی، درد در قسمت لگن و ترشحات غیرطبیعی از واژن، همگی می توانند ناشی از علائم بیماری در رحم باشند.
۶- احساس درد طولانی مدت ناحیه لگن
درد طولانی‌مدت در قسمت لگن می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات مختلفی باشد، از جمله عفونت، بیماری التهابی لگن (PID)، کیست‌های تخمدان، یا سرطان تخمدان‌ها و رحم باشد. سپس دستگاه لاپاراسکوپی و سایر ابزارهای جراحی از طریق برش‌ها وارد بدن بیمار می‌شوند.
عمل هیسترکتومی لاپاراسکوپی چرا انجام می شود؟
برای درمان برخی اختلالات و علائم نظیر موارد زیر گاهی انجام هیسترکتومی بوسیله لاپاراسکوپ پیشنهاد میشود. البته لازم به ذکر است در همه این موارد بسته به شرایط بیمار ممکن است اصلا انجام هیسترکتومی ضروری نباشد و صرفا با درمان دارویی بهبود حاصل شود که این نیاز به بررسی حرفه‌ای توسط بهترین جراح لاپاراسکوپی زنان را دارد.
در حین لاپاراسکوپی هسترکتومی چه اتفاقی می‌افتد؟
- صرف نظر از آمادگی‌هایی که قبل از عمل در نظر گرفته میشود، این عمل بین 1 تا 2 ساعت زمان می‌برد.
- در هنگام شروع پس از تخلیه مثانه بیمار توسط تیم جراحی، تمام شکم و واژن استریل میشود. سپس برشی افقی و یا عمودی ایجاد میشود تا لاپاراسکوپ وارد بدن بیمار شود و درمان به جریان افتد؛ در این مرحله نوع برش بسته به علت عمل و اندازه رحم و وضعیت سلامت بیمار، از قبل تعیین شده است.
- در طول عمل جراح، رحم را از تخمدان‌ها، لوله‌های رحمی، بافت هدبند و رگ‌های خونی جدا می‌کند و اگر نیاز باشد سایر قسمت‌های سیستم تولید مثل هم برداشته میشود.
مراحل انجام لاپاراسکوپی هیسترکتومی
در لاپاراسکوپی خارج کردن رحم ابتدا بیمار تحت بیهوشی قرار می‌گیرد. س از بیهوشی، به طور معمول سه یا چهار برش کوچک در اطراف ناف، ناحیه ران و بالای خط موی شرمگاهی ایجاد میشود.
دستگاه لاپاراسکوپی یک لوله نازک و بلند بوده که در انتهای آن یک دوربین کوچک قرار دارد. این دوربین به جراح اجازه می‌دهد که داخل شکم را مشاهده کند. بعد از ورود دستگاه لاپاراسکوپی، گاز دی اکسید کربن به داخل شکم بیمار هدایت میشود. این گاز سبب باد شدن بدن بیمار شده و جراح دید بهتری نسبت به داخل شکم و بافت‌ها پیدا می‌کند.
در حین انجام عمل خون حاصل از برش توسط دستگاه مکیده شده و به بیرون از بدن منتقل میشود. سپس رحم و سایر بافت‌ها از بدن خارج می‌شوند. به دنبال آن نیز ابزار های مورد استفاده از بدن خارج شده و گاز کربن دی اکسید تخلیه میشود. در این هنگام برش ها به طور مرتب و لایه لایه بخیه می‌شوند و بعد از اتمام این کار بیمار به اتاق ریکاوری منتقل شده تا از بیهوشی خارج شود.
انواع جراحی لاپاراسکوپی هیسترکتومی
شاید مجبور باشید هر یک از انواع مختلف این جراحی را تجربه کنید. انواع مختلف این جراحی عبارت است از:
- هیسترکتومی کامل : در طی انجام این جراحی رحم و دهانه رحم به طور کامل خارج می شود.
- هیسترکتومی سابتوتال : در طی این راحی تنها رحم برداشته می شود. دهانه رحم باقی خواهد ماند.
- هیسترکتومی کامل با سالپنگو اوفورکتومی دو طرفه ک در طی این جراحی، رحم و دهانه رحم و لوله فالوپ و تخمدان ها برداشته می شود.
- هیسترکتومی رادیکال : در طی این جراحی، رحم، لوله فالوپ، تخمدان ها بخشی از غدد لنفاوی و واژن برداشته می شود.
مزایای برداشتن رحم با لاپاراسکوپی
- احساس کمی درد در ناحیه عمل
- نیاز به داروی کمتر پس از عمل
- از دست رفتن خون کمتر
- عوارض کم پس از انجام جراحی
- جای زخم اندک ناشی از عمل
- بهبودی سریع
معایب لاپاراسکوپی خارج کردن رحم
- امکان عفونت پس از عمل
- لخته شدن خون در پاها
- نیاز به انجام لاپاراتومی
- پارگی در بخیه های قسمت بالایی واژن
- خونریزی در حین عمل جراحی
- خونریزی بعد از عمل جراحی
- امکان ایجاد فتق
باید ها و نبایدهای بعد از لاپاراسکوپی هیسترکتومی
+ بیهوشی استفاده شده در حین عمل ممکن است موجب احساس تهوع، سرگیجه و خواب آلودگی شود.
+ تا 24 ساعت نباید به بدن‌تان فشاری وارد کنید.
+ پس از عمل شخصی باید مراقبتان باشد.
+ باید به مصرف غذاهای ویتامین دار و مقوی روی آورید.
+ از استعمال دخانیات پرهیز کنید
+ داروهای تجویز شده توسط پزشک در زمان معین و به طور مرتب مصرف کنید.
+ از تعویض مرتب پانسمان غافل نشوید.
+ می‌توانید روز بعد از عمل دوش بگیرید ولی حتما پس از استحمام محل زخم و محل بانداژ را خشک کنید.
دیگر روش های جراحی هیسترکتومی
یکی از تقسیم بندی‌هایی که در جراحی هیسترکتومی به کار برده میشود با توجه به میزان بافتی است که در حین جراحی خارج میشود به سه دسته هیسترکتومی جزئی، کامل و رادیکال کامل تقسیم شده که هر کدام بسته به صلاحدید پزشک به روش های زیر انجام میشود؛
↲ هیسترکتومی از طریق شکم
این روش جراحی هیسترکتومی که با نام جراحی هیسترکتومی باز نیز شناخته میشود با ایجاد یک برش بر روی شکم انجام میشود. این برش در اغلب موارد مشابه برش سزارین در قسمت زیر شکم ایجاد میشود. روش هیسترکتومی از طریق شکم به جراح این امکان را می‌دهد که پیچیدگی‌های حین جراحی را به خوبی مدیریت نماید. از معایب این جراحی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش درد پس از جراحی
- بروز عوارض جانبی پس از جراحی مانند خونریزی، عفونت و لخته شدن خون
- طولانی بودن زمان جراحی
- آسیب به اندام‌های مجاور حین جراحی
با این وجود در برخی موارد تنها گزینه برای هیسترکتومی، جراحی باز است. جراحی باز در این موارد توصیه میشود:
- زمانی که رحم خیلی بزرگ است.
- جراحی جهت درمان سرطان انجام میشود.
- بیمارانی که از جراحی‌های شکمی پیشین دارای بافت اسکار هستند.
- لازم است سایر اندام‌های لگنی جهت بررسی علائم در حین جراحی مورد بررسی قرار بگیرد.
↲ هیسترکتومی واژینال
در این روش بدون اینکه برشی روی شکم ایجاد شود، رحم از طریق یک برش کوچک از داخل واژن خارج میشود. در طی جراحی، رحم از تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ، ناحیه‌ی فوقانی واژن، بافت همبند و رگ‌های خونی جدا میشود و سپس خارج میشود. در صورتی که رحم بزرگ شده باشد ابتدا به قطعات کوچکتر تقسیم میشود و سپس خارج خواهد شد. این روش نسبت به روش باز، کم تهاجمی‌تر بوده و با عوارض کمتری پس از جراحی همراه خواهد بود. این روش جراحی به افرادی که رحم کوچکی دارند، در گذشته زایمان طبیعی انجام داده‌اند و سابقه‌ی بیماری‌های التهابی در ناحیه‌ی لگن را ندارند پیشنهاد میشود.
↲ هیسترکتومی رباتیک
هیسترکتومی رباتیک یک روش پیشرفته‌تر از لاپاراسکوپی است که با استفاده از ربات انجام میشود. این روش به جراح این امکان را می دهد تا روش‌های پیچیده‌تری را برای جراحی انتخاب نماید. جراحی هیسترکتومی رباتیک عوارض و درد کمتری نسبت به روش جراحی باز دارد اما مدت زمان بهبودی مشابه روش هیسترکتومی لاپاراسکوپی است. این عمل به سه روش شکمی، واژن و لاپاراسکوپی قابل انجام است. انتخاب تکنیک جراحی بعد از مشاوره و معاینه دقیق توسط جراح زنان مشخص میشود و به عوامل مختلفی از جمله شرایط جسمانی بیمار و الزامات درمانی بستگی دارد.
*~ سوالات متداول درباره هیسترکتومی لاپاراسکوپی ~*
چاقی، تغییرات خلق و خو به دلیل نوسان در تولید هورمون‌ها، خشکی واژن از جمله عوارضی است که ممکن است بیمار با آن روبه‌رو شود. ضمنا یکی از عوارضی که برای اکثر خانم‌ها اتفاق می‌افتد، ممکن است تجربه احساسات روحی دردناک باشد که باید در مورد پذیرش آن راه حل‌های لازم را دنبال کنند.
بیمار می‌تواند بعد از 1 روز به منزل بازگردد. اما بهبودی کامل به 6 تا 8 هفته زمان نیاز دارد. در این مدت باید از انجام کارهای سنگین خودداری کنید و فقط استراحت داشته باشید. نباید حتی در انجام امور ساده منزل اصراری داشته باشید. اگر تا قبل از عمل دچار یائسگی نشده بوده باشید، پس از انجام این عمل نشانه‌های آن را تجربه خواهید کرد.
معمولا علت بزرگ شدن شکم پس از جراحی نفخ است که با تغذیه صحیح و تحرک در حدی که پزشک توصیه کرده باشد قابل رفع است.
اگر در طول جراحی هیسترکتومی تخمدان ها برداشته نشود، همچنان تخمک آزاد می شود. بنابراین ممکن است شما علائم یائسگی را تجتربه نکنید. اما دیگر عادت ماهانه را تجربه نخواهید کرد.
جراحی هیسترکتومی اقدام به برداشتن رحم می کند. بنابراین بعد از انجام آن دیگر نمی توانید باردار شوید.