بارداری یکی از شیرین‌ترین تجربه‌های زندگی هر زن است، اما در کنار این دوران خاص، ممکن است چالش‌ها و مشکلاتی نیز به وجود بیاید که سلامت مادر و جنین را تهدید کند. یکی از این مشکلات، مسمومیت بارداری یا پره‌اکلامپسی است که اگر به موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند عوارض جدی به همراه داشته باشد. شاید بپرسید این بیماری دقیقا چیست؟ چه علائمی دارد و چگونه می‌توان از آن پیشگیری کرد؟ در این مقاله به طور کامل به بررسی این موضوع می‌پردازیم تا نگرانی‌های شما کمتر شود و با آگاهی کافی، دوران بارداری امن‌تری را تجربه کنید.
منظور از مسمومیت بارداری چیست؟
مسمومیت بارداری یا پره‌اکلامپسی (Preeclampsia) یک اختلال پیچیده در بارداری است که معمولا پس از هفته بیستم بارداری رخ می‌دهد. این بیماری با فشار خون بالا و وجود پروتئین در ادرار مشخص می‌شود و در صورت عدم درمان می‌تواند به مشکلات خطرناک‌تری مانند اکلامپسی (تشنج در بارداری) منجر شود.
علائم اولیه مسمومیت بارداری در زنان
شناخت علائم اولیه بسیار مهم است. برخی از شایع‌ترین نشانه‌ها عبارتند از:
- سردردهای شدید و مداوم
- تاری دید، لکه‌بینی یا حساسیت به نور
- ورم شدید در دست‌ها، صورت و پاها
- افزایش ناگهانی وزن در مدت کوتاه
- درد در ناحیه بالای شکم (به‌خصوص سمت راست)
- تنگی نفس یا احساس فشار در قفسه سینه
علل و عوامل خطرساز مسمومیت بارداری
دلیل دقیق بروز این بیماری برای تمام افراد هنوز کاملا مشخص نیست، اما به نقل از دکتر بهناز عطارشاکری عوامل زیر خطر ابتلا را افزایش می‌دهند:
| عوامل خطر | توضیحات |
|---|---|
| اولین بارداری | احتمال بروز بیشتر در بارداری اول |
| سابقه خانوادگی | وجود پره‌اکلامپسی در مادر یا خواهر |
| بارداری چندقلویی | افزایش فشار بر بدن مادر |
| بیماری‌های زمینه‌ای | مانند دیابت، فشار خون بالا یا بیماری کلیوی |
| سن مادر | بارداری در زیر ۱۸ سال یا بالای ۳۵ سال |
مسمومیت بارداری در چه ماهی از بارداری بیشتر اتفاق می‌افتد؟
مسمومیت بارداری بعد از هفته بیستم بارداری ظاهر می‌شود، اما اوج بروز آن در سه‌ماهه سوم بارداری یعنی از ماه هفتم به بعد است. در این دوران، بدن مادر بیشترین فشار را تحمل می‌کند و تغییرات فیزیولوژیک مثل افزایش حجم خون و فعالیت بیشتر جفت، احتمال بروز علائم را بالا می‌برد. البته در برخی موارد نادر، مسمومیت بارداری حتی پس از زایمان نیز بروز می‌کند که به آن “پره‌اکلامپسی پس از زایمان” گفته می‌شود.
عوارض احتمالی مسمومیت بارداری برای مادر و جنین
مسمومیت بارداری اگر کنترل و درمان نشود، می‌تواند عوارض جدی برای هر دو ایجاد کند. برای مادر ممکن است باعث افزایش شدید فشار خون بارداری، آسیب به کلیه و کبد، خونریزی مغزی، تشنج (اکلامپسی) یا حتی خطر مرگ شود. برای جنین نیز عوارضی مانند کاهش رشد داخل رحمی، کمبود اکسیژن، زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد و در موارد شدید، مرگ جنینی گزارش شده است. به همین دلیل تشخیص زودهنگام و مراقبت پزشکی نقش حیاتی در کاهش عوارض دا
چگونه می‌توان مسمومیت بارداری را تشخیص داد؟
تشخیص توسط متخصص زایمان و باروری با بررسی علائم بالینی، اندازه‌گیری فشار خون و آزمایش ادرار در جهت بررسی پروتئین مادر انجام می‌شود. در برخی موارد، همچنین آزمایش خون برای بررسی عملکرد کبد و کلیه نیز تجویز خواهد شد.
راه های درمان و کنترل مسمومیت بارداری
درمان این عارضه بسته به شدت بیماری متفاوت است. در مراحل خفیف، ممکن است با کنترل دقیق فشار خون، استراحت نسبی، مصرف داروهای تجویزی پزشک و تحت نظر بودن مداوم مدیریت شود. در موارد متوسط تا شدید، معمولا بستری در بیمارستان، استفاده از داروهای ضد فشار خون و تزریق دارو برای جلوگیری از تشنج ضروری است. اگر شرایط مادر یا جنین وخیم باشد، پزشک برای جلوگیری از خطرات جدی، زایمان زودتر از موعد را توصیه می‌کند.
راهکارهایی برای پیشگیری از مسمومیت بارداری
- انجام معاینات و آزمایشات ضروری در دوران بارداری
- حفظ وزن متعادل پیش و حین باردار
- رژیم غذایی سالم سرشار از میوه، سبزیجات و پروتئین
- کاهش مصرف نمک و غذاهای پرچرب
- ورزش سبک مانند پیاده‌روی منظم با نظر پزشک
چه زمانی برای علائم مسمومیت بارداری به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر در دوران بارداری دچار سردردهای شدید و مداوم، تاری دید یا دوبینی، ورم ناگهانی دست و صورت، درد بالای شکم، تنگی نفس یا افزایش غیرمنتظره وزن شدید، باید سریعا به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر فشار خون‌تان بالاتر از حد طبیعی رفت، این می‌تواند نشانه هشدار باشد. بسیاری از زنان این علائم را به تغییرات طبیعی بارداری نسبت می‌دهند، در حالی که ممکن است نشانه پره‌اکلامپسی باشند. مراجعه سریع به پزشکانی مانند دکتر بهناز عطار شاکری که تجربه بالایی در حوزه بارداری و مشکلات مرتبط به آن دارند، می‌توانندسلامت مادر و جنین را تضمین کند.
*~سوالات متداول درباره مسمومیت بارداری~*
زنان باردار با فشار خون بالا، دیابت، سابقه خانوادگی پره‌اکلامپسی یا بارداری چندقلویی بیشتر در معرض خطر هستند.
بله، در موارد شدید پزشک برای حفظ جان مادر و جنین ممکن است زایمان زودرس را توصیه کند.
در اغلب موارد پس از زایمان برطرف می‌شود اما گاهی ممکن است چند روز تا چند هفته پس از زایمان ادامه داشته باشد.
بله، ورزش‌های سبک مثل پیاده‌روی و یوگا در بارداری می‌تواند با بهبود جریان خون و کنترل وزن، احتمال بروز بیماری را کاهش دهد.