تکرر ادرار در بارداری طبیعی است؟ بسیاری از زنان در این دوران با علائمی مواجه می‌شوند که شاید در ابتدا نگران‌کننده به نظر برسد و یکی از شایع ترین ان ها تکرر ادرار است. اگر شما هم در طول روز یا حتی شب چندین بار مجبور می‌شوید به دستشویی بروید، تنها نیستید؛ اکثر مادران باردار این تجربه را دارند. اما آیا این وضعیت عمومی است یا می‌تواند نشانه یک مشکل جدی باشد؟ در ادامه، به طور کامل درباره علت و نشانه های این عارضه صحبت کرده و راهکارهایی برای درمان و کنترل آن را بررسی خواهیم کرد.
تکرر ادرار در دوران بارداری طبیعی است یا خطرناک؟
در اغلب موارد طبیعی است و نیازی به نگرانی ندارد. اما در صورتی که علائمی مانند سوزش ادرار، وجود خون، بوی غیرطبیعی یا تب همراه باشد، می‌تواند نشان‌دهنده مشکلاتی مثل عفونت ادراری یا دیابت بارداری باشد که باید سریع بررسی شوند.
چرا تکرر ادرار در دوران بارداری رخ می‌دهد؟
تکرر ادرار در بارداری دلایل متعددی دارد که شایع ترین آن ها در بین زنان حامله تغییرات هورمونی، افزایش حجم خون و مایعات بدن و فشار رحم بر مثانه است؛
↲ تغییرات هورمونی
افزایش هورمون پروژسترون باعث شل شدن عضلات مثانه می‌شود و در نتیجه دفعات تخلیه بیشتر خواهد شد.
↲ افزایش حجم خون و مایعات
در دوران بارداری حجم خون تا ۵۰ درصد افزایش می‌یابد، این موضوع باعث کار بیشتر کلیه‌ها و تولید ادرار بیشتر می‌شود.
↲ فشار رحم بر مثانه
با رشد جنین و بزرگ شدن رحم، فضای مثانه کاهش پیدا کرده و مادر زودتر احساس نیاز به دفع ادرار می‌کند.
علائم و نشانه‌های تکرر ادرار زنان حامله
تکرر ادرار در بارداری تنها به رفت‌وآمد مکرر به دستشویی خلاصه نمی‌شود. بسیاری از زنان باردار احساس می‌کنند مثانه‌شان حتی بعد از تخلیه کامل هم زود پر می‌شود. نشانه‌های شایع عبارت‌اند از: نیاز فوری و غیرقابل کنترل به دفع ادرار، شب‌ادراری مکرر که باعث اختلال در خواب می‌شود، تخلیه حجم کم ادرار در هر بار دفع، احساس فشار یا سنگینی در ناحیه زیر شکم و در برخی موارد، بی‌اختیاری ادرار هنگام خندیدن، عطسه یا سرفه. اگر این علائم با سوزش، درد یا تغییر رنگ و بوی ادرار همراه باشد، احتمال وجود عفونت مطرح است که باید بررسی شود.
نوشیدن زیاد آب مادر بارداری تکرر ادرار را تشدید می‌کند؟
مصرف آب کافی در بارداری حیاتی است، زیرا هم به عملکرد کلیه‌ها کمک می‌کند و هم از یبوست و کم‌آبی بدن جلوگیری می‌نماید. با این حال، نوشیدن آب بیش از حد نیاز، باعث پر شدن سریع‌تر مثانه و در نتیجه تکرر ادرار می‌شود. بدن در دوران بارداری به دلیل افزایش حجم خون و فعالیت کلیه‌ها، ذاتا ادرار بیشتری تولید می‌کند و اگر مصرف مایعات بیش از اندازه باشد، این روند تشدید خواهد شد. بنابراین به جای کاهش مصرف مایعات، بهتر است مادران زمان‌بندی نوشیدن آب را مدیریت کنند؛ یعنی بیشتر در طول روز آب بنوشند و مصرف مایعات در ساعات نزدیک به خواب را محدودتر کنند تا کیفیت خواب نیز بهبود یابد.
تکرر ادرار در بارداری به کلیه‌ها آسیب می‌زند؟
خودِ تکرر ادرار به طور مستقیم به کلیه‌ها آسیبی نمی‌زند و در بیشتر موارد نشانه طبیعی تغییرات بدن در دوران بارداری است. برعکس، دفع مکرر ادرار به بدن کمک می‌کند مواد زائد و مایعات اضافی سریع‌تر دفع شوند. با این حال، اگر تکرر ادرار با علائمی مثل درد پهلو، تب، لرز، سوزش هنگام دفع یا وجود خون در ادرار همراه باشد، این وضعیت می‌تواند نشانه عفونت ادراری یا درگیری کلیه‌ها باشد که در صورت بی‌توجهی خطرناک خواهد بود. در چنین شرایطی مراجعه فوری به پزشک ضروری است تا از بروز عوارضی مثل عفونت کلیوی و آسیب به سلامت مادر و جنین پیشگیری شود.
تفاوت تکرر ادرار در سه‌ماهه اول، دوم و سوم بارداری
| دوره بارداری | وضعیت تکرر ادرار | علت اصلی |
|---|---|---|
| سه‌ماهه اول | افزایش محسوس | تغییرات هورمونی و افزایش خون‌رسانی به کلیه‌ها |
| سه‌ماهه دوم | کاهش نسبی | تطابق بدن و کاهش فشار مستقیم رحم |
| سه‌ماهه سوم | اوج‌گیری دوباره | فشار شدید رحم بر مثانه و کاهش ظرفیت آن |
راهکارهای کاهش تکرر ادرار در بارداری
در قدم اول پیش از هر اقدامی، علت‌یابی این مشکل ضروری است. پزشک با بررسی علائم، آزمایش ادرار و معاینه، دلیل اصلی تکرر ادرار را مشخص می‌کند و سپس بسته به شرایط مادر، یکی از روش‌های زیر را برای کنترل و درمان این وضعیت پیشنهاد می‌کند:
- نوشیدن آب کافی در طول روز و کاهش مصرف آن در ساعات نزدیک به خواب.
- پرهیز از خوردن قهوه، چای پررنگ و نوشابه‌های گازدار که مثانه را تحریک می‌کنند.
- انجام تمرینات کف لگن (کگل) برای تقویت عضلات لگنی برای کنترل بهتر مثانه.
- انجام فیزیوتراپی های خاص در موارد لزوم برای اصلاح وضعیت عضلات و کاهش فشار بر مثانه.
چه زمانی برای تکرر ادرار در بارداری باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر تکرر ادرار تنها به دفعات زیاد رفتن به دستشویی محدود باشد، جای نگرانی نیست. اما در صورتی که 4 علائم زیر برای مادر وجود داشته باشد، مراجعه به پزشک متخصص زنان ضرورت پیدا می‌کند:
- تکرر ادرار همراه با سوزش یا درد
- وجود خون یا تغییر رنگ و بوی ادرار
- درد در پهلوها یا کمر همراه با تب
- شدت زیاد تکرر ادرار به‌گونه‌ای که خواب یا فعالیت روزمره مختل شود
تشخیص صحیح در این موارد بسیار مهم است، زیرا می‌تواند مانع از بروز عوارضی مثل عفونت‌های ادراری یا مشکلات کلیوی شود. برای بررسی دقیق‌تر، مراجعه به دکتر بهناز عطار شاکری که در زمینه سلامت و باروری زنان فعالیت دارند، می‌تواند انتخابی مناسب باشد. ایشان با بررسی وضعیت بالینی و انجام آزمایش‌های لازم، بهترین راهکار درمانی را برای شما پیشنهاد خواهند داد.
*~ سوالات متداول درباره تکرر ادرار در بارداری ~*
اغلب نشانه عفونت ادراری است که نیاز به بررسی و درمان جدی و اگانه توسط متخصص زنان دارد.
بله، عموما پس از تولد نوزاد و کاهش فشار رحم، این مشکل به‌طور طبیعی و خود به خود برطرف می‌شود.
با رشد جنین، رحم فضای مثانه را محدود کرده و ظرفیت آن را کاهش می‌دهد، در نتیجه مثانه سریع‌تر پر می‌شود.
خیر، کم‌آبی خطرناک است و می‌تواند به سلامت مادر و جنین آسیب بزند. تنها بهتر است زمان و نوع نوشیدنی مدیریت شود.
نوشیدن آب کافی، پرهیز از محرک‌ها، رعایت بهداشت فردی و مراجعه منظم به پزشک بهترین راه های پیشگیری از درگیری با این مشکل در دوران بارداری است.