نازایی بدون علت و روش های درمان قطعی آن

نازایی بدون علت در شرایطی مشاهده می‌شود که آزمایشات باروری نتوانند دلیلی برای ناباروری فرد یا زوجین ارائه دهند. به طور متوسط حدود 15 درصد از زوجین با ناباروری بدون علت یا ایدیوپاتیک مواجه هستند. زوجینی که با این مشکل روبرو هستند نباید ناامید شوند، چرا که راهکارهای درمانی مختلف مانند درمان‌های دارویی، روش‌های کمک باروری و تغییر سبک زندگی در بسیاری از افراد نتایج موفقیت آمیزی را در پی داشته و منجر به بارداری سالم گشته است.

منظور از نازایی بدون علت چیست؟

نازایی بدون علت اصطلاحی است که در مواردی که آزمایشات باروری دلیل مشخصی را برای ناباروری مشخص نمی‌کند، به کار می‌رود. ناباروری به طور کلی شرایطی است که زوجین به مدت شش ماه (افراد بالای 35 سال) تا یک سال  (افراد کمتر از 35 سال) برای بارداری تلاش کرده‌اند ولی موفق نبوده‌اند. 

در این شرایط اگر آزمایشات و ارزیابی دقیق هر دو نفر زوجین دلایل مشخصی را ارائه ندهد، نازایی بدون توضیح است. اغلب این آزمایشات نشان می‌دهد:

• مشکل و ناهنجاری رحمی وجود ندارد
• تخمک‌گذاری در فواصل منظم انجام می‌شود
• مشکل انسداد در لوله‌های فالوپ وجود ندارد و باز است
• ذخیره تخمدان مناسب است
• سطح هورمون‌های مورد نیاز در تولید مثل طبیعی است
• تجزیه و تحلیل مایعی منی شامل تعداد، حرکت و شکل اسپرم‌ها طبیعی است

دلایل احتمالی نازایی بدون علت

علل احتمالی نازایی بدون علت می‎تواند شامل موارد زیر باشد:

1- وجود بیماری‌های زمینه‌ای

ابتلا به برخی‌ بیماری‌های زمینه‌ای ممکن است بر قدرت باروری تاثیرگذار باشد. برخی بیماری‌ها مانند بیماری سلیاک (حساسیت به گلوتن)، دیابت و تیروئید ممکن است در بروز مشکلات باروری بدون علت دخیل باشند.

2- کیفیت پایین تخمک

تخمک‌های غیر طبیعی با ساختار تغییر شکل یافته و یا ناهنجاری‌های کروموزومی می‌توانند در بروز مشکلات ناباروری دخیل باشند. روش‌های رایج ارزیابی تخمک‌ها مانند سونوگرافی تعداد تخمک‌ها را بررسی می‌کند ولی اطلاعاتی در زمینه کیفیت تخمک ارائه نمی‌دهد.

✍️ بیشتر بخوانید: درمان ناباروری با تخمک اهدایی

3- آندومتریوز

آندومتریوز اختلالی نسبتا شایع در بین بانوان است که طی آن بافت آندومتریوم در نقاط خارج از رحم رشد می‌کند. این عارضه می‌تواند یکی از دلایل نازایی بدون علت باشد. برای تشخیص آندومتریوز می‌توان از لاپاراسکوپی تشخیصی استفاده کرد.

4- غیر طبیعی بودن مخاط دهانه رحم

غلظت زیاد مخاط دهانه رحم و وجود برخی مواد در آن می‌تواند سبب بروز مشکل در حرکت اسپرم به داخل رحم گردد.

5- نقص فاز لوتئال

فاز لوتئال دوره بین تخمک گذاری و شروع قاعدگی بعدی است که طی آن تبدیل فولیکول‌ها به جسم زرد را داریم. لایه داخلی رحم از بافتی به نام آندومتر پوشیده شده است. طی فاز لوتئال این پوشش با ترشح هورمون پروژسترون ضخیم گشته و آماده لانه گزینی تخمک بارور شده می‌گردد. 

هورمون پروژسترون نقش کلیدی در آماده سازی آندومتر برای دریافت تخمک بارور و حفظ جنین در هفت هفته اول دارد. اختلال در سطح این هورمون و نقص فاز لوتئال می‌تواند در بروز نازایی بدون علت دخیل باشد.

6- کیفیت اسپرم‌ها

کیفیت نامناسب اسپرم‌ها نیز ممکن است به ناباروری بدون علت ختم شود.

7- چرخه‌های قاعدگی نامنظم

برخی زنان چرخه قاعدگی نامنظمی دارند و تشخیص زمان دقیق تخمک گذاری کمی مشکل است.

8- رابطه جنسی نامناسب

تعداد دفعات رابطه جنسی و زمان آن که باید با زمان تخمک گذاری هماهنگ باشد در باروری مهم است. عدم توجه به این نکته نیز در عدم موفقیت زوجین در باروری  می‌تواند نقش داشته باشد.

امکان باردار شدن با نازایی بدون علت وجود دارد؟

تشخیص ناباروری بدون علت به معنی رهایی رویای فرزند داشتن نیست. امروزه با پیشرفت‌های علم پزشکی روش‌های تشخیصی درمانی مختلفی به کمک حل این مشکل آمده‌اند. به طوری که بر اساس مطالعه‌ای از موسسه ملی بهداشت (NIH) نشان داد که حدود 92 درصد از زوج‌های مبتلا به نازایی بدون علت که تحت درمان‌های باروری قرار داشتند، در نهایت صاحب فرزند شدند.

روش‌های تشخیصی نازایی بدون علت

برای ارزیابی و بررسی علل احتمالی نازایی بدون علت می‌توان از روش‌های تشخیصی استفاده نمود. در مرحله اول بهترین دکتر درمان ناباروری شرح حال کامل پزشکی، سلامتی و جنسی زوجین را بررسی می‌کند. معاینه فیزیکی، بررسی سطح هورمون‌ها از طریق آزمایش خون، سونوگرافی، تصویربرداری پیشرفته، لاپاراسکوپی، ارزیابی مایع منی، آزمایش ذخیره تخمدان و بررسی زمان تخمک گذاری می‌تواند در دریافت اطلاعات دقیق‌تر از علل ناباروری کمک کند.

روش‌های درمانی نازایی بدون علت

روش‌های درمانی نازایی بدون علت را می‌توان به چهار دسته کلی شامل درمان دارویی، روش‌های کمک باروری، بهبود سبک زندگی و اصلاح رابطه جنسی تقسیم نمود.

↲ درمان دارویی

کلومیفن سیترات (با نام تجاری Clomid) از داروهای مورد استفاده در درمان ناباروری بدون توضیح است. این دارو تخمدان را تحریک می‌کند تا بیش از یک تخمک در هر سیکل قاعدگی تولید کنند و از این طریق شانس باروری را بالاتر می‌برند. دیگر داروی رایج در درمان نازایی بدون علت گنادوتروپین است،  که نوعی هورمون گلیکوپروتئینی بوده و تولید تخمک را افزایش می‌دهد. این داروها می‌توانند با تکنیک‌های کمک باروری ترکیب شوند.

↲ تکنیک‌های کمک باروری

امروزه تکنیک‌های کمک باروری شامل تلقیح داخل رحمی (IUI) و لقاح آزمایشگاهی (IVF) می‌تواند در حل مشکلات باروری کمک زیادی کند.

✍️ بیشتر بخوانید: ناباروری بعد از سقط جنین

↲ بهبود سبک زندگی

بهبود سبک زندگی شامل مدیریت وزن، برنامه ورزشی منظم، رژیم غذایی سالم، پرهیز از مصرف دخانیات و الکل، کاهش مصرف کافئین و مدیریت استرس و تنش‌های روحی نیز می‌تواند بر قدرت باروری اثرگذار باشد.

↲ اصلاح رابطه جنسی

تعیین زمان تخمک گذاری و بازه‌ای که در هر چرخه قاعدگی امکان باروری وجود دارد اهمیت زیادی دارد. رابطه جنسی باید به گونه‌ای باشد که در این بازه قرار گیرد تا شانس باروری افزایش یابد. روش‌های مختلفی مانند اندازه گیری دمای بدن و کیت‌های تخمک گذاری می‌تواند در تشخیص این زمان کمک کند.

راهکارهای افزایش شانس باروری

برای افزایش شانس باروری در افرادی که با نازایی بدون علت مواجه هستند، لازم است به یک متخصص زنان و زایمان با تجربه مراجعه نمایند تا ضمن ارزیابی دقیق هر گونه مشکل زمینه‌ای بررسی گردد. چکاپ سلامتی زوجین قبل از لقاح می‌تواند افزایش شانس باروری و سلامت جنین را در پی داشته باشد. مراجعه زودتر و در سنین پایین‌تر به پزشک متخصص شانس موفقیت را افزایش خواهد داد.

*~ سوالات متداول درباره نازایی بدون علت ~*

کشف علل پنهان ناباروری..

نازایی بدون علت شامل مواردی است که طی آزمایشات روتین ناباروری تشخیص داده نمی‌شود و نیازمند بررسی و ارزیابی بیشتری دارد. کیفیت تخمک و اسپرم، بیماری‌های زمینه‌ای، اندومتریوز، مشکلات مخاط دهانه رحم و نقص فاز لوتئال از جمله علل احتمالی ناباروری بدون توضیح است. برای پیگیری روند درمانی لازم است تحت نظر متخصص زنان و زایمان باشید.